حسابداری صنعتی
مقدمه
به
نام خدای حسابگر ، حسابساز، حسابرس و حسابدارِ زمین و آسمان و هر آنچه در
اوست. هم او که افتتاحیه و اختتامیه همه حسابها و کتابهاست. ترازش همیشه
موزون است و موجودیهایش همیشه در فزون. مطالبات مشکوک الوصولی ندارد چه
اینکه کسی از قدرت لایزال او نمیتواند بگریزد و استهلاک انباشته محاسبه
نمیکند گویا که در حوزه حسابداری او چیزی بی ارزش نمیشود. به کسی مالیات
نمیدهد و از کسی به ناحق چیزی نمیگیرد. نه سهامی است و نه تضامنی. هیچ
شراکتی با کسی ندارد تک مالکی است و بی رقیب. هیچ تلفیق و ادغام و ترکیبی
در حوزه شخصیتش تعریف شدنی نیست. حسابداری تورمی ندارد چه در نظرش ارزشها
تغییر ناپذیرند. حسابداریش آنقدر خالص است که دوره مالی در آن تعریف نا
شدنی و واحد پولی در آن بی معناست. شخصیتش حوزه محدودی ندارد و ازل و ابد
را در بر میگیرد. تداومش یک فرضیه نیست یک فرض و حقیقتی محض است. مدیریتش
حسابداری است و حسابداری اش مدیریت که بر مدار عدالت است و به مثقال و ذره
هم میرسد و چیزی در آن از قلم نمی افتد. فضل و بخشش اوست که بر مدار اهمیت
می چرخد و سرمایه بندگان امیدواری به اوست. و همان است که رهایی بخش آنان
از حساب و کتابش خواهد بود، آنجا که مستجاب می گرداند دعای برترین
انسانها را در حق همه عالم که الهی عاملنا به فضلک و لا تعاملنا به عدلک
منظور از حسابداری صنعتی (بهای تمام شده) چیست؟
حسابداری صنعتی شاخه ای از علم و فن حسابداری است که وظیفه جمع آوری
اطلاعات مربوط به عوامل هزینه و محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات را
بر عهده داشته و باتجزیه و تحلیل گزارشها و بررسی راههای تولید روشهای
تقلیل بهای تمام شده تولیدات را بیان می کند.
اهمیت حسابداری بهای تمام شده برای چیست؟
در واقع
حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده یک ابزار بسیارمهم در اختیار
میریت میباشد تا مدیران را در برنامه ریزی ، کنترل ونظارت وبررسی نتایج
فعالیتها، یاری نماید.
مدیریت با استفاده از حسابداری صنعتی ،بهای تمام
شده تولیدات را محاسبه می کند و کنترل خود را برروی هزینه های مواد
،دستمزد و و سایر هزینه های تولید اعمال می کند.
مدیران اگر گزارشات
دقیق و صحیحی از عوامل هزینه نداشته باشنددر تصمیم گیری خود در جهت افزایش
تولید یا سایرتصمیم گیریها و راه انجام تصمیمات خود با مشکل مواجه
خواهندشد
به عنوان مثال فرض کنید در صورتی که هدف تغییر نوع محصول
تولید شده یا افزایش تولید باشد باید اطلاعات دقیقی از هزینه تولید وجود
داشته باشد تا بتوان تصمیم گرفت که اگر ماشین آلات جدید خریداری شوند
مقرون به صرفه است و یا ماشین آلات تعویض شوندو یا اینکه ماشین آلات اجاره
گرفته شوند و یا بهتر است حقوق پرسنل افزایش داده شود ویا باید مقدار
پرسنل افزایش داده شودو بسیاری از انواع تصمیمات مدیریت درموارد مشابه فوق
الذکر مشروط بر اطلاعات حسابداری بهای تمام شده می باشد .
کاربرد حسابداری بهای تمام شده و نرم افزارها و برنامه های حسابداری آن چیست؟
گاهی تصور می شود کابرد حسابداری صنعتی و بهای تمام شده محدود به
کارخانجات و صنایع تولیدی می باشد هرچند شاید مشهورترین کاربرد آن در این
جهت باشد ولی سایر موسسات نیز از حسابداری بهای تمام شده بهره برده و از
روشهای حسابداری بهای تمام شده در بانکها ، شرکتهای بیمه ، عمده فروشیها،
شرکتهای حمل ونقل ،شرکتهای هواپیمایی ،دانشگاههاو بیمارستانها در جهت
کارایی بیشتر استفا ده می گردد.
بعنوان مثال در یک بیمارستان کنترل
هزینه ها و تعیین بهای تمام شده هزینه های بستری شدن و درمان یک بیمار ،
با استفاده از حسابداری بهای تمام شده صورت می پذیرد و مواد مصرفی ،
دستمزد پزشک وسایر هزینه های مرتبط شناسایی و ثبت کنترل می گردندتا بهای
تمام شده مشخص شود . یا شرکتهای حمل و نقل سعی در محاسبه و تعیین هزینه
حمل بهای تمام شده حمل یک کیلوکالا و یکنفر مسافر را دارند .
مقایسه جایگاه حسابداری مالی و حسابداری بهای تمام شده در موسسات تولیدی
حسابداری مالی در موسسات وظیفه تهیه گزارش وضعیت مالی و در واقع صورت سود و
زیان ، ترازنامه و صورت گردش وجوه نقد را به عهده دارد و بیان می کند که
در طول دوره مالی چه نتایجی حاصل شده است اما حسابداری بهای تمام شده در
کنار حسابداری مالی گزارشاتی ازجزئیات تولید و مراکز ایجاد هزینه ارائه می
دهد و به صورت دقیق تر مقدار مصرف مواد ، میزان تولید، ساعات کار انجام
شده وهزینه های سایر عوامل تولید را در اختیار مدیریت قرارمیدهد تا بر
اساس این اطلاعات و گزارشات مدیریت تصمیم گیری ،کنترلو برنامه ریزی
کند.باید بدانید واحد حسابداری مالی و واحد حسابداری بهای تمام شده تحت
نظر مدیر مالی می باشند و در واقع واحد حسابداری مالی و واحد حسابداری
بهای تمام شده بازوان مدیریت مالی می باشند.
اشاره شد که حسابداری
بهای تمام شده گزارشاتی از جزئیات تولید و مراکز هزینه و عوامل ایجاد
کننده هزینه در اختیار مدیریت قرار می دهد و با توجه به اینکه سعی در
تعیین بهای تمام شده تولید یک واحد کالا در هر یک از مراحل ساخت را دارد
به آن حسابداری بهای تمام شده می گویند و به نظر می رسد اولین گزارشی را
که یک حسابدار صنعتی باید تهیه کند جدول بهای تمام شده کالای فروش رفته
باشد.
جدول بهای تمام شده کالای فروش در واقع همان چرخه یا شکل کلی
حسابداری صنعتی میباشد که به صورت گزارش ارائه می شود .این جدول از 5 بخش
تشکیل شده است :
1- بخش مواد مستقیم که اطلاعاتی در ارتباط با مواد مصرف شده ارائه می دهد .
2- بخش دستمزد مستقیم که اطلاعاتی را در ارتباط هزینه حقوق کارگران خط تولید ارائه می دهد.
3-بخش هزینه های سربار تولید که اطلاعاتی را درارتباط با سایر هزینه های تولید ارائه می دهد.
4- بخش کالای در جریان ساخت.
5- بخش کالای ساخته شده.
طبقه بندی هزینه ها چگونه است
هرینه ها در
حسابداری صنعتی از دیدگاههای متفاوتی طبقه بندی شده اند.به شکل زیر که
خلاصه طبقه بندی هزینه ها را نشان میدهد توجه کنید تا در ادامه آنها را به
صورت کلی تر بررسی نمائیم .
هزینه ها به 3 طبقه تقسیم می شوندو هر طبقه بندی خود به گروههایی تقسیم خواهد شد.
1- طبقه بندی طبیعی هزینه ها
2- طبقه بندی هزینه ها بر اساس ارتباط آنها با تولید محصول
3- طبقه بندی هزینه ها براساس ارتباط با حجم وتعداد تولید
منظور از طبقه بندی طبیعی هزینه ها چیست؟
در این طبقه بندی ابتدا هزینه ها به الف) هزینه ها ی ساخت (تولید )و ب ) هزینه های تجاری تفکیک خواهد شد
الف-1) هزینه های ساخت
هزینه هایی می باشند که در کارخانه ها جهت تولید کالا و محصول مصرف و
ایجاد میشوند مانند مواد اولیه مصرفی ، هزینه دستمزد و سایر هزینه های
تولید .
ب -1) هزینه های تجاری
هزینه هایی می
باشند که برای ساخت محصول و در قسمت ساخت نشده بلکه در سایر بخشهامانند
بخش اداری ، بخش توزیع و فروش، سایر قسمتها ایجاد می شوند به طور معمول به
هزینه های تجاری هزینه های تجاری هزینه های عملیاتی نیز گفته می شود
