4 فایل پاورپوینت به صورت کامل با مباحث متفاوت مجموعا 500 اسلاید
مجموعه پاورپوینت های کاربردی در مورد تصفیه آب و فاضلاب
بخشی از متن :
چکیده
شبکه برق هوشمند (smart grid)
شبکه
هوشمند به سرعت به یک مسئله مهم میان سیاستمداران، دست اندرکاران محیط
زیست و شرکت های سرویس دهنده شهری برق ، آّ و گاز تبدیل می شود. اما شبکه
برق هوشمند دقیقا چیست؟ چگونه کار می کند؟ به چه شکل می توان از آن برای
نجات زمین استفاده کرد؟
“شبکه
هوشمند” یک مسئله منفرد و مجزا نیست، بلکه مجموعه ای کامل از فناوری هایی
است که می تواند در ایجاد یا ارتقاء شبکه برق مصرف شود. در این راه این
شبکه با استفاده از دستگاه های دیجیتالی می تواند مصرف را ردگیری کند و بر
نحوه مصرف در زمان اوج آن (پیک) مراقبت نموده و همچنین کنترل استفاده
انرژی در خانه یا ساختمان مورد نظر را به نحوی انجام دهد که در صورت امکان
دستگاه های پر مصرف در اوج مصرف خاموش شوند. شبکه هوشمند می تواند سیستم
های مراقبتی درداخل ساختمان داشته باشد که به کاربران اجازه می دهد تا
مصرف انرژی خود را بهتر مدیریت کنند. حتی این امکان برای شبکه های هوشمند
وجود دارد که به منابع انرژی مستقل ، مانند پنل های خورشیدی خانه یا سیستم
های زمین گرمایی منزل اجازه دهند تا انرژِ خود رار به شبکه تزریق نمایند.
شبکه
هوشمند نمی تواند همه مشکلات ما را حل کند ، اما ممکن است برای استفاده
کارآمد تر از انرژی ، ما را یاری دهد و این چیزی است که فعلا بسیار مهم است
زیرا جهان تشنه انرژِ ارزان است. حتی درصد کمی از کارآیی در شبکه برق یک
شهر بزرگ به معنی کاهش عظیم در انتشار کربن می باشد. یک شبکه هوشمند برق
را با روش دوطرفه از عرضه کنندگان به مصرف کنندگان می فرستد تا بتواند
کنترل وسایل موجود در خانه مصرف کنندگان را جهت صرفه جویی در انرژِ ، کاهش
هزینه و افزایش قابلیت اطمینان مقدور سازد.
چنین
شبکه برق مدرنی توسط بسیاری از دولت ها جهت ترویج راهی برای مقابله با
استقلال انرژی ، گرمایش جهانی فوق العاده مورد توجه قرار گرفته است.
کنتورهای هوشمند هر چند بخشی از شبکه های هوشمند می باشند اما به تنهایی
شبکه هوشمند تلقی نمی شوند.
همان
طور که گفته شد شبکه هوشمند شامل سیستم کنترل هوشمندی است که ردیابی تمام
جریان برق در سیستم را به عهده دارد. همچنین استفاده از خطوط فوق ، هادی
ها را برای کاهش افت قدرت و همچنین قابلیت یکپارچه سازی انرژی های مولد
برق تجدید پذیر مانند انرژی خورشیدی و باد را مد نظر دارد. هنگامی که
انرژی ارزان است کاربر می تواند شبکه هوشمند را طوری تنظیم کند که به
لوازم خانگی پر مصرف مانند ماشین لباسشویی دستور روشن شدن بدهد. این شبکه
می تواند در زمان اوج مصرف وسایل مذکور را غیر فعال کند.
به
طور مختصر یک شبکه هوشمند شامل استفاده از سنسورها، ارتباطات ، توانایی
رایانه ای و کنترل در شکل های گوناگون برای بهبود بخشیدن به عملکرد کل
سیستم انتقال توان می باشد.
یک
سیستم ناقص هم با استفاده درست از سنسور ها ، ارتباطات، بکاربردن مدارات
هوشمند، اعمال کنترل ، مدارهای فیدبک و اعمال تنظیمات می تواند به صورت
هوشمند درآید. با استفاده از تولید انبوه و ذخیره انرژی تولید شده می توان
سیستم قدرت را بهینه نمود.
ضمنا
شبکه هوشمند می تواند سیستم قدرت را به سمت قابلیت اعتماد بالا، بهینه
سازی ، کاهش استفاده از انرژی ، کاهش تاثیرات مخرب زیست محیطی و مدیریت
سرمایه که دارای ارزش بسیاری هستند سوق دهد.
منابع :
کتاب ها:
شبکه های هوشمند الکتریکی. محمدرضا ابراهیمی، بابک شعبانی
شبکه توزیع هوشمند. شهرام جدید، زکریا زاده
ریزشبکه ها و شبکه های توزیع هوشمند. محمود جورابیان، حسین قاسمی
Microgrids and Active Distribution Networks. S. Chowdhury, S.P. Chowdhury and P. Crossley
Smart Grid, Integrating Renewable, Distributed & Efficient Energy. Fereidoon P. Sioshansi
پروژه ها:
شبکه های توزیع هوشمند برق . دانشگاه آزاد اسلامی
سیستم های هوشمند کنترل و BMS
شبیه سازی سیستم های DG
فهرست مطالب:
پیشگفتار
فصل اول – شبکه هوشمند چیست؟
فصل دوم – ساختار شبکه هوشمند
فصل سوم – ذخیره انرژی
فصل چهارم – اندازه گیری هوشمند
فصل پنجم – بازار شبکه هوشمند
فصل ششم – راندمان و بهره وری در شبکه هوشمند
فصل هفتم – تامین امنیت سایبری شبکه هوشمند
نتیجه گیری
منابع
برای دانلود کلیک کنید
۳۰
مهر
دانلود مقاله بررسی نماتد چغندر قند در شهرستان چناران
چکیده :
نوسانات تولید متأثر از عوامل مختلفی از قبیل تغییرات اقلیمی ، آفات و بیماریها ، علفهای هرز و … می باشد .
درمیان
این عوامل ، نماتد چغندر قند علاوه بر دامنه گسترش بالا بعنوان یکی از
مهمترین عوامل محدود کننده کاهش عملکرد در منطقه چناران می باشد .
متأسفانه
تکنیکهایکنترل که تا به حال مورد استفاده قرار گرفته اند، سازگاری و
پایداری کافی در کاهش اثرات سوء نماتد چغندر در شرایط و فرهنگ کشاورزی
منطقه به همراه نداشته اند.
یافتن ارقام مقاوم یکی از
راههایی است که هر چند تولید آن نیاز به زمان طولانی دارد ، لیکن
دانشمندان اصلاح نبات مصمم به یافتن آن می باشند. دراین راستا شرکت سوئدی
نوارتیس نوید تولید رقم مقاوم به نماتد به نام نماکیل (Nemakill) را داد.
با
هدف بررسی مقاومت رقم نماکیل به نماتد آزمایش در ده مزرعه که دارای
آلودگی بالایی بودند ، اجرا گردید . رقم ایرانی BR1 نیز به عنوان شاهد در
قطعات دارای آلودگی بالا در مجاورت آن کشت گردید.
میانگین
آلودگی اولیه در مزارعی که رقم نماکیل کشت گردید 2326 تخم و لارو در یکصد
گرم خاک بود. متوسط آلودگی اولیه مزارعی که رقم BR1 کشت شده بودند نیز
1591 تخم و لارو در یکصد گرم خاک بود.
نتایج بررسیها
حاکی از وجود نکات جالب توجه و امید بخش در مبارزه با نماتد چغندر است .
جمعیت نهایی آلودگی در رقم نماکیل به 960 عدد تخم و لارو در یکصد گرم خاک
کاهش یافت . در حالیکه جمعیت نهایی در رقم BR1 به 3953 تخم و لارو در یکصد
گرم خاک افزایش یافته است .یعنی در رقم BR1 جمعیت تقریباً 48/2 برابر شده
است . متوسط عملکرد ریشه در رقم BR1 بابر 58/15 تن در هکتار و متوسط عیار
آن 99/16 درصد بود.
متوسط عملکرد ریشه رقم نماکیل 08/19 تن در هکتار با متوسط عیار 76/17 بود. تجزیه کیفی خمیر ارقام چغندر نیز انجام گردید.
مقدار
پتاسیم رقم نماکیل 8/5 و رقم BR1 برابر 97/4 میلی اکی والانت بود. مقدار
سدیم رقم نماکیل 64/2 و رقم BR1 برابر 62/2 میلی اکی والانت گزارش شد.
مقدار
ازت رقم نماکیل 69/3 و رقم BR1 معادل 16/4 میلی اکی والانت بود. راندمان
شکر قابص استحصال (YIELD) در رقم BR1 برابر 41/8 درصد و در رقم نماکیل
94/82 درصد بود.
همچنین مقدار قند تلف شده در ملاس
رقم نماکیل 03/3 و در رقم BR1 برابر 67/2 درصد بود. با توجه به اینکه
متوسط آلودگی اولیه مزارع رقم نماکیل 19/46 درصد بیش از رقم BR1 بود، با
این وجود عملکرد ریشه آن 46/22 درصد بیشتر از رقم BR1 بود. قند ناخالص آن
92/27 درصد بیش از رقم BR1 و در نهایت از نظر قند خالص تولیدی 26 درصد
عملکرد بیتشری نسبت به رقم ایرانی BR1 تولید نمود.
در عین حال دلایل پائین بودن عملکرد در مزارع در ذیل آمده است :
1?
دریافت دیر بذر رقم نماکیل و در نتیجه تأخیر در کاشت مزارع به گونه ای که
اولین آبیاری مزارع به طور متوسط در اوایل خرداد انجام شده است .
2? عدم توجه و دقت کافی کشاورزان در مزارع کشت شده با وجود توصیه و تأکیدهای مکرر به آنها .
با
این حال در بین ده مزرعه کشت شده ، دو مزرعه که دقت و رسیدگی مناسبی
داشته اند، عملکرد نیز قابل قبول می باشد . نتایج این دو مزرعه در زیر
آمده است :
ریشه با عیار 4/18 تولید نمود در حالیکه
رقم نماکیل این مزرعه در آلودگی اولیه 2700 تخم و لارو در یکصد گرم خاک ،
عملکرد ریشه 29/29 تن در هکتار با عیار 8/18 تولید نمود.
در
مزرعه دیگری رقم ایرانی در آلودگی اولیه 530 تخم و لارو در یکصد گرم خاک
کشت و در نهایت عملکرد ریشه 21/31 تن در هکتار با عیار 95/16 تولید نمود.
در حالیکه دراین مزرعه رقم نماکیل که در آلودگی اولیه 960 تخم و لارو در
یکصد گرم خاک کشت شده بود عملکرد ریشه آن 51/43 تن در هکتار با عیار 12/19
درصد بود.
نتیجه این که دراین دو مزرعه از نظر قند
ناخالص بطور متوسط رقم نماکیل 14/39 درصد عملکرد بیشتری از رقم BR1 تولید
نمود، با وجود اینکه آلودگی اولیه در مزارع رقم نماکیل 95/30 درصد بیشتر
از BR1 بود.
نماتد چیست ؟
نماتدها
کرمهای نخی شکل و رطوبت پسندی هستند که می‌توانند در طیف زیستی وسیعی در
اکثر مناطق جهان یافت شوند. نماتدها در آبهای شیرین، آبهای شور، خاک، مواد
پوسیده، گیاهان، جانوران و انسان مشاهده می‌شوند.
تغذیه
نماتدها به اشکال متعدد از زیستگاهشان صورت می گیرد. آنها روی باکتریها و
قارچها درمواد آلی مرده زندگی می‌کنند، به صورت شکارچی از دیگر نماتدها
نیز تغذیه کرده و در بدن بسیاری از جانوران تکامل یافته ( مانند کرمهای
trichina ) و یا گیاهان به صورت انگل به سر می برند.
نماتدها
در زیستگاهشان با پیچ و تاب خوردن جابجا می‌شوند. قبل از این نیز به اسم
کرمهای زالویی نامگذاری شده‌اند. گونه های خسارت زا در گیاهان به طور
متوسط یک میلی متر طول دارند. این گونه نماتدها دارای خرطوم دهانی (
استایلت ) هستند که به وسیله آن سلولهای گیاهی را سوراخ می‌کنند و ضمن
ترشح بزاق، جذب محتویات سلولی انجام می گیرد.
بیش از
15000 گونه نماتد شناسایی شده است که حدود 3000 گونه با گیاهان زندگی
می‌کنند و از این تعداد، حدود 100 گونه می‌توانند خسارات قابل توجهی در
گیاهان زراعی ایجاد نمایند. نماتد مولد سیست چغندرقند ( Heterodera
schachtii ) یکی از گونه هایی است که از بیشترین اهمیت اقتصادی برخوردار
است.
۳۰
مهر
این کتاب هم به صورت ورد و هم به صورت پی دی اف در اختیار شما قرار می گیرد.
روش های تحقیق در علوم رفتاری / دکتر زهره سرمد – دکتر عباس بازرگان – دکتر الهه حجازی / نشر آگه تألیف این کتاب مبتنی بر موارد زیر است:
تجربه های تدریس روش تحقیق
نیازهای دانشجویان برای استفاده از یافته های بین المللی و تجربه های حاصل از برگزاری و تدریس در کارگاههای آموزشی
تنظیم مطالب و فصل های کتاب بر پایه یک مفروضه اصلی قرار داشته است.
این مفروضه شامل آن است که برای کسب دانش و مهارت های لازم در روش تحقیق در علوم رفتاری،دانشجو باید علاوه بر آشنا شدن با روش علمی،بر دانش و مهارت های مرتبط به مراحل تدوین یک طرح تحقیق،نحوه اجرا و چگونگی تحلیل داده های حاصل از آن نیز تسلط یابد.
مراحل یاد شده به عنوان چهارچوب اساسی برای عرضه مطلب در این کتاب مورد نظر قرار گرفته است.
کتاب از چهار بخش تشکیل شده است:
بخش اول به چگونگی صورت بندی گزاره های تحقیق می پردازد.
بخش دوم از چگونگی گردآوری داده ها سخن می گوید.
بخش سوم به تحلیل داده ها اختصاص دارد.
بخش چهارم به بحث درباره اطلاع رسانی پزوهشی می پردازد.
برای دانلود کلیک کنید
۳۰
مهر
چکیده
موضوع اصلی این پروژه، معرفی و بررسی روش
هایی که با نام هوش جمعی از آن ها یاد می شوند. در روش هایی که در گروه
هوش جمعی جای می گیرند، ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم بین جواب های مختلف
الگوریتم وجود دارند. در واقع، در این روش ها، جواب ها که موجوداتی کم هوش
و ساده هستند، برای پیدا شدن و یا تبدیل شدن به جواب بهینه، همکاری می
کنند. این روش ها از رفتار های جمعی حیوانات و موجودات زنده در طبیعت
الهام گرفته شده اند. الگوریتم مورچه ها یکی از بارزترین نمونه ها برای
هوش جمعی است که از رفتار جمعی مورچه ها الهام گرفته شده است. یکی دیگر از
مهمترین الگوریتم هایی که در گروه هوش جمعی جای می گیرد، الگوریتم بهینه
سازی انبوه ذرات است. در الگوریتم بهینه سازی انبوه ذرات، اعضای جامعه، که
ماهی ها یا پرندگان می باشند، به صورت مستقیم با هم ارتباط دارند. و
همچنین در این پروژه به الگوریتم ژنتیک و دیگر کاربرد های هوش جمعی
میپردازیم.
مقدمه
ما در این پروژه به تعریف هوش جمعی می
پردازیم که هوش جمعی یکی از شاخه های هوش مصنوعی می باشد.در واقع بیان می
کنیم، هوش جمعی ویژگی از سیستم است که بر اساس آن رفتار گروهی عامل-های
غیر پیچیده که به صورت محلی با محیطشان در ارتباط هستند منجر به وجود آمدن
الگوهای یکپارچه و منسجم می شود. همچنین کاربردهای مهم هوش جمعی را ذکر
خواهیم کرد، و اینکه هر کاربرد بیشتردرکجاها استفاده خواهد شد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 1
1- فصل اول : هوش مصنوعی و ارتباط آن با هوش جمعی 2
1-1 مقدمه 2
1- 2 تاریخچه هوش مصنوعی 3
1- 3 هوش چیست 4
1- 4 فلسفه هوش مصنوعی 5
1-5 مدیریت پیچیدگی 6
1-6 عامل های هوشمند 7
1- 7 سیستم های خبره 8
1- 8 رابطه هوش جمعی با هوش مصنوعی 8
2- فصل دوم: تعریف هوش جمعی 10
2- 1 مقدمه 10
2- 2 تعریف هوش جمعی 11
2- 3 خصوصیات هوش جمعی 14
2- 4 اصول هوش جمعی 15
2- 5 طبقه بندی هوش جمعی 16
2- 5 -1 طبیعی در مقابل مصنوعی 16
2- 5 – 2 علمی در مقابل مهندسی 16
2- 6 تعامل دو دسته طبیعی/ مصنوعی و علمی/ مهندسی 17
3- فصل سوم: کاربردهای هوش جمعی 18
3- 1 مقدمه 18
3- 2 تعریف بهینه سازی 18
3- 3 الگوریتم بهینه سازی کلونی مورچه ها 19
3- 3- 1 تعریف 19
3- 3- 2 الگوریتم 20
3- 3- 3 خواص عمومی کلونی مورچه ها 23
3- 3- 4 الگوریتم مورچه برای مسئله فروشنده دوره-گرد 24
3- 3- 5 کاربردهای الگوریتم مورچه 26
3- 3- 5- 1 مسیریابی خودرو 27
3- 3- 5- 2 الگوریتم S_ANTNET 28
3- 3- 5- 3 هزارتوی چند مسیره 29
3- 3- 5- 4 مسیریابی در شبکه های مخابراتی 29
3- 4 الگوریتم بهینه سازی زنبور 30
3- 4- 1 تعریف 30
3- 4- 2 جستجوی غذا در طبیعت 31
3- 4- 3 الگوریتم زنبور 32
3-4-4- بهینه سازی کلونی زنبورها 32
3- 4- 5 سیستم فازی زنبورها 37
3- 4- 6 کاربردهای الگوریتم بهینه سازی زنبورها 40
3- 4- 6- 1 مسئلهRide_matching 40
3- 4- 6- 2 حل مسئله RS بوسیله سیستم فازی زنبورها 41
3- 4- 6- 3 کاربردهای الگوریتم زنبور در مهندسی. 42
3- 5 الگوریتم بهینه سازی انبوه ذرات 43
3- 5- 1 تعریف 43
3- 5- 2 الگوریتم 44
3- 5- 3 کاربردهای الگوریتم بهینه سازی انبوه ذرات 46
3- 6 الگوریتم ژنتیک 48
3- 6- 1 تعریف 48
3- 6- 2 عملگرهای یک الگوریتم ژنتیک 49
3- 6- 3 عملکرد کلی الگوریتم ژنتیک 50
3- 6- 4 مقایسه الگوریتم ژنتیک و دیگر شیوه های مرسوم بهینه سازی. 51
3- 6- 5 الگوریتم ژنتیک و سیستم های مهندسی 52
3- 6- 6 کاربردهای الگوریتم ژنتیک برای دانلود کلیک کنید 52
3- 7 شبکه های عصبی 53
3- 7- 1 تعریف 53
3- 7- 2 تازیخچه شبکه های عصبی 53
3- 7- 3 چرا از شبکه های عصبی استفاده می-کنیم 54
3- 7- 4 شبکه های عصبی در مقابل کامپیوترهای معمولی 55
3- 7- 5 چگونه مغز انسان می-آموزد 56
3- 7- 6 از سلول های عصبی انسانی تا سلول های عصبی مصنوعی.. 57
3- 7- 7 کاربردهای شبکه های عصبی 57
3- 8 کاربردهای دیگر هوش جمعی 58
3- 8- 1 تعریف 58
3- 8- 2 اقتصاد 59
3- 8- 3 شبکه های ادهاک 60
3- 8- 4 سیستم های خودسازمانده 60
4- فصل چهارم: نتیجه گیری
۳۰
مهر
دانلود پاورپوینت اصول و مبانی برنامه ریزی شهری 26 اسلاید ppt
برنامه ریزی راهبردی، طرح ساختاری، تفکر استراتژیک
تفکر استراتژیک بعنوان مفهوم کلی، توانایی تفکر در سطح انتزاعی، حرکت از
موضوعات تصوری به واقعی و بر‌عکس و توانایی ترکیب الهام با تفکر تخیلی
می‌باشد. همچنین باید بعنوان قابلیت درک عمیق پدیده‌ها و درک آنها را آنطور
که هستند، تلقی نمود. در نتیجه استراتژیست باید عوامل نا‌شناخته،
غیرمنطقی و غیرقابل پیش‌بینی را در کنار عوامل معمولی، در نظر داشته باشد.
تفکر استراتژیک، یک نگرش فردی و شیوه‌ای جهت دیدن واقعیتها و محتوای
پیچیده و دائماً در حال تغییر است. (مرادی مسیحی، 1384)
در واقع نگرش
پیچیده در مرحله تئوری، سوالی را مطرح می‌کند و جواب همیشه ناتمام را تنها
در لحظه عمل (و چرخه خطا و اصلاح) اندیشمندان استراتژیک می‌جوید. ادگار
مورن اظهار می دارد: «اندیشه پیچیده به ما می‌گوید: به خودت کمک کن،
اندیشه پیچیده به تو کمک خواهد کرد. آن چه اندیشه پیچیده می‌تواند انجام
دهد، دادن یادداشتی به هر کسی است که یادآوری می‌کند. فراموش نکن که
واقعیت متغیر است، فراموش نکن که چیز نو ممکن است ظهور کند و در هر حال
ظهور خواهد کرد.»
فهرست
برنامه ریزی راهبردی، طرح ساختاری، تفکر استراتژیک
پدیده تغییرات
تقلیل پذیری
عصر سیستم ها
ماهیت سیستم
تفکر سیستمی
توسعه گرایی
انقلاب فراصنعتی
نظریه سیستم ها
۳۰
مهر
پایان نامه رشته نقاشی ایرانی
مقدمه
سپاس خداوندی را که منشا حسن و جمال و زیبایی است و موهبت درک و احساس آن
را به بشر عطا فرمود و انسان را در فهم کشف حسن جمالش سزاوار نمود. آن
خالق منان گوشه ای از زیبایی های عرش را برای مشاهده بندگان صالح خویش
مهیا ساخت و جلوه هایی از ان ملکوت زیبا را به فرش کشید و منظری از رخ پر
حسن و جمال خویش را برای آرامش دل انسان ها به دست هنرمندان سالکش متجلی
نمود.
این همه نقش می و عکس مخالف که نمود
یک فروغ رخ ساقی است که در جام افتاد
این جلوه های جمال که به جان حقیقت جوی آدمی نشاط و طربی ژرف می بخشد و
عقل و حواس را به شادمانی جاودانه معطوف می سازد ، سبب کشش به سوی حقایق
زیبا و عالم ملکوت می شود تا روح انسان از قید ظلمات دنیا رهایی یابد و به
انوار عالم قدس آشنا گردد. هنرمندان مومن برای کشف بیشتر این زیبایی ها و
ابداع آثار جاودان بشری رنج و مشقت این راه طولانی را بر خود هموار نموده
و میراثی گران بها برای بشر به جای نهاده اند. از جمله این هنرها می توان
تذهیب را بر شمرد که با نقوش مجرد در الواح روح نواز و دل انگیز قرآنی در
معاشرت با خوش نویسی، صفحاتی را رقم زده اند مکه یادآور معانی باطنی و
لطیف قرآن است. این هنر مقدس همچنین در معاشرت با نگارگری ، به دست
استادان مجرب با اندیشه های حکیمانه ، ترکیبی از معنا و صورت زیبا را به
دست داده است. در هنرهای صناعی نیز همچون نقش فرش و نقش کاشی و … نیز به
کار گرفته شده که هر یک از این جلوه ها در مقام عملکردشان در زندگی انسان
مجموعه ای از زندگی ای روحانی و زیبا را به نمایش می گذارند.
اساسا
نقوش تذهیب به منظور تزیین قرآن پدید آمدند. مسلمین همچون همه امم دینی،
عالی ترین و زیباترین هنر خود را برگرد مآثر الهی و ودیعه گران بهای
اولیایشان به وجود آورده اند. معابد و نیایش گاه ها در تاریخ بشر نگارستان
هایی هستند که می توان عالی ترین جلوه های تمدنی را در آن ها مشاهده نمود.
در عالم اسلام نیز مساجد، نگارستان بزرگ هنر اسلامی و جلوه ای شاخص از
تمدن بزرگ آن هستند. قرآن کریم نیز که کلام نازل محبوب بر دل حبیب است، با
زیباترین خطوط و نقوش آراسته شد و با توصیه های مکرر پیامبر (ص) و اولیا
علیهم السلام به زیباترین صوت خوانده شد تا جای که امروز هنرهای قرآنی در
صدر همه هنرهای اسلامی قرار دارد.
گذشته از خوش نویسی که شرافت و مقام
تجلی آیات را مستقیما پیدا نمود، هنر تذهیب توانست جلوه ای دیگر از حقایق
باطنی قرآن را در حاشیه کلام الهی به نمایش درآورد و مجموعه ای مناسب آن
کلام و تصویری از عالم قدس را در هر صفحه قرآن به نمایش درآورد. قرآن کلام
الهی است و خداوند منزه است. هرگونه تشبیهی به آن مقام باری شرک محسوب می
شود.
لذا صورت هایی می تواند بیانگر معانی آیات باشد که از هر گونه
قید تشبیه خود را رها نموده ، نقوش ، همچون نشان هایی که در مسیر عالم قدس
قرار دارند، جلوه نمایند. تذهیب با جلوه ای مجرد و تزکیه شده برگرد آیات
الهی ، زمینه ای مناسب را فراهم ساخت تا به هنگام رویت این صفحات و حتی
قبل از خواندن آیه ای از آیات ، حالی مناسب درک معانی قرآنی برای انسان
حاصل آید.
به این ترتیب ، تذهیب مهذب شد. نقش ها در نهایت زیبایی، روح
آیات را در جلوه ای از صورت های مجرد اسلیمی و جلوه ای از روح نباتی در
قالب ختایی به نمایش گذاردند. اسلیمی محور نگاه دارنده شکل و مبنای نقوش
شد و ختایی شعر و غزل ملکوت را در قالب های آن سرود. کشف بزرگ این هنر
مقدس را به مقام والای ولایت، حضرت علی بن ابیطالب (ع) نسبت می دهند که
سهمش ملکوتی وی راهگشای هنرمندان مذهب گردید و این سنت حسنه از ایشان رقم
فیض یافت:
چو شاه ولایت بدید آن رقم به اعجاز بگرفت در کف قلم
رقم کرد اسلامیی دل ربای که شد حیرت افزای اهل ختای
نقوش ختایی مجموعه ای از گل ها ، غنچه ها و برگ ها و ساقه ها است که در
نظامی هندسی و برگرفته از چرخش عشقه به عنوان تلطیف کننده نقوش اسلیمی جلوه
کرد. نظام شکل گیری این نقوش آن قدر دقیق و هماهنگ است که هر جزء جلوه ای
از صورت کل خود و در مجموع نیز ، همه اجزا و مفردات ، نشانی از مجموعه
خویش اند. به عنوان مثال، اگر ساده ترین عنصر در ختایی را ساقه و ملحقات
آن بدانیم ، دارای شخصیتی است که همه مفردات همچون گل ها و غنچه ها و برگ
ها از همان خصوصیت برخوردارند. این هماهنگی نظم یافته را که منبعث از تفکر
توحیدی هنر اسلامی است ، شکل حلزونی عشقه به وجود آورده است. از این رو،
هر یک از مفردات در درون خود قابلیتی دارند که می توانند در یک نظام
پیچیده و گسترده تذهیب در ترکیب های مختلف جای گیرند و نقش روحانی خود را
ایفا نمایند.
متاسفانه در عصر غرب زدگی و دوری از فرهنگ و سنن اسلامی ،
این ویژگی ها به فراموشی سپرده شد و امروزه جز پوسته ای بی معنا، برداشت
دیگری از این هنر مقدس نمی شود و لذا آن ها را صرفا هنر تزیینی همچون همه
هنرهای تزیین دیگر بر می شمردند و آن را قابل تحقیق و تفحص ندانسته و زحمت
مطالعه پیرامون حکمت یا تاریخ یا طرق آموزش آن را به خود نداده اند. این
فاجعه حتی به متولیان این هنر نیز سرایت کرده و ایشان نیز هرگز درصدد
مطالعه درباره طرق آموزش صحیح آن بر نیامده اند و هر یک به ذوق خود راهی
را برای آشنایی با آن پیشنهاد داده اند. با توجه به این مشکلات ، دستیابی
به قوانینی که در گذشته در امر آموزش هنرهای سنتی وجود داشته ، کاری مشکل ،
به نظر می رسد چرا که متاسفانه امروزه کتاب آموزش هنرهای سنتی که بتواند
ما را به روش های معمول گذشته در این مورد راهنمایی کند، وجود ندارد. همت
بیگانگان نیز همواره بر آن بوده که با هجوم همه جانبه به مآثر قدیم، سبب
قطع ارتباط فرهنگی و هنری ما با گذشته شوند. از طرفی، تا بیش از انقلاب
اسلامی آن چه از منابع هنری قدیم از تاخت و تازها و تاراج ها باقی مانده
بود، به دست استعمارگران قدیم و جدید به یغما برده شد که در انبار احتکار
میراث ملی کشورهای بیگانه مخفی مانده است. از همین رو گرچه از قوانین
موجود در هنرهای سنتی منابع مکتوبی باقی نمانده ، اما مسلم است که شیوه
های اجرای این آثار در گذشته قانونمند بوده اند. به هر حال می توان با
بررسی همه جانبه آثار گران بهای موجود و همچنین با توجه به قراین و منطق
تصویر در نگارگری، خصوصا هندسه هنرهای تجریدی، برخی از این قوانین را
شناسایی کرد و مورد استفاده قرار داد.
تاریخچه
پیشینه آذین و تذهیب در هنر کتاب آرایی
ایران، به دوره ساسانی می رسد. بعد از نفوذ اسلام در ایران، هنر تذهیب در
اختیار حکومتهای اسلامی و عرب قرار گرفت و «هنر اسلامی» نام یافت. اگر چه
زمانی این هنر از بالندگی فرو ماند، اما مجددا پویایی خود را به دست آورد.
چنانکه در دوره سلجوقی مذهبان، آرایش قرآنها، ابراز و ادوات، ظرفها،
بافته ها و بناها را پیشه خود ساختند و چندی بعد، در دوره تیموری این هنر
به اوج خود رسید و زیباترین آثار تذهیب شده به وجود آمد.
هنرمندان
نقاش، صحافان و صنعتگران ، به خواست سلاطین از سراسر ایران فراخوانده شدند
و در کتابخانه های پایتخت به کار گمارده شدند. بدین ترتیب ، آثار ارزشمند
و با شکوهی پدید آمد. در دوره صفوی ، نقاشی، تذهیب و خط در خدمت هنر کتاب
آرایی قرار گرفت و آثاری به وجود آمد که زینت بخش موزه های ایران و جهان
است. اما رنج هنرمندان بی ارج ماند و ارزش آنان در زمان زندگیشان شناخته
نشد و هنر نقاشی به ویژه تذهیب ، پس از دوره صفوی از رونق افتاد. اگر چه
هجوم فرهنگ غرب به ایران، حرکت پیشرو این هنر را کند ساخت ، ولی با زحمت
هنرمندان متعهد و دوستداران هنر این مرز و بوم، شعله هنر تذهیب همچنان
فروزان است.
شاید بتوان تاریخ آرایش و تذهیب قرآن را هم زمان با نوشتن
آن دانست به این معنی که نخست به منظور تعیین سر سوره ها، آیه ها، جزوه ها
و سجده ها آن را به نوعی تزئین می کردند. رفته رفته علاقه مفرط مسلمانان
به قرآن و همچنین عشق به تجمل، هنرمندان را بر آن داشت تا در تذهیب آن دقت
بیشتری به کار برند و در نتیجه این آثار از سادگی بیرون آمد و جنبه
تزئینی به خود گرفت به خصوص قرآن هایی که در برای امرا و بزرگان نوشته می
شد. این امر خود یکی از علل توجه هنرمندان به تزیین بیشتر و موجب تکامل فن
تذهیب شد.
به گزارش میراث خبر مهدی مکی نژاد، عضو گروه هنرهای سنتی
فرهنگستان هنر درباره منشاء هنر تذهیب می گوید: «دقیقا نمی توانیم بگوییم
منشاء این هنر ایران است اما آنچه مسلم است این است ک این هنر از دوران
ساسانیان به صورت گچبری های دیوار و حتی پیش از آن به صورت نقوش روی
سفالینه وجود داشته است. که بعد از اسلام این نقوش و حجاری ها وارد کتاب
ها می شود و بیشتر خودش را نشان می دهد.» از طرز تذهیب و آرایش قرآن هائی
که قبل از قرن سوم هجری تدوین شده اطلاع چندانی در دست نیست. اصولا درباره
هنر نقاشی و مذهب کاری در قرون اولیه اسلام اطلاع زیادی در دست نیست.
قرآنها نفیس غالبا به دستور سلاطین و امراء وقت تهیه می شد و هنرمندان سعی
می کردند آن را که به طرز بسیار عالی آرایش کنند.
قدیمی ترین قرآن
های باقی مانده از قرون اولیه اسلام همگی به خط کوفی است، نقش و تزئین
آنها تقریبا یکنواخت بوده فقط در صفحه اول و گاهی دو صفحه آخر با نقوش
هندسی آرایش می شدند. سر سوره ها نیز غالبا دارای نقوش تزئینی بوده و
عموما در سمت راست آنها یک یا چند گل درشت و ترنج طرح م زدند. شروع سوره و
اسم آن را هم به قلم زر می نوشته اند و نقطه های حروف را با رنگ قرمز و
سبز یا زعفران و آب طلا مشخص می کردند. محل حزب و سایر علامات هم به همین
شیوه مزین می شد. چون ایرانی های مانوی مذهب، کتاب دینی خود (ارژنگ یا
ارتنگ) را که به وسیله مانی منقوش و مزین دیده بودند بعد از ایمان آوردن به
اسلام به تزئین قرآن رو آوردند. اما احتمالا به دلیل اینکه اسلام شکل و
تصویر را نهی کرده و مکروه دانسته هنرمندان برای ارضاء حس هنری خود به
تزئین و تذهیب رو آوردند.
صفحات بدست آمده از کاوشهای علمی تورفانی
نشان می دهد که نقشان و خطاطان آن زمان توانسته اند به نحو زیبائی خطوط را
با نقوش ترکیب کنند. این سبک در دوران اسلامی متداول و معمول شد.
مکی
نژاد درباره این هنر در دوران اسلامی می گوید: «مهم نیست که مبداء این
هنر ایران بوده است یا نه اما مسلم است که این هنر در ایران تکامل پیدا می
کند و نظم هندسی خاصی به خود گرفته است. تنها در ایران است که تذهیب به
این شکل، با این نظم و با این هندسه دیده شده است. کارهای مشابهی که عرب
ها یا چینان انجام داده اند در مقابل آثار ایرانی بسیار ضعیف جلوه می کند.
پراکندگی رنگ ها نقوش هندسی اقوام دیگر هنوز هم به پختگی کامل نرسیده
است. تذهیب ایرانی واقعا بی نظیر است.» در قرون اولیه دوران اسلامی به
همان اندازه که به خوشنویسی توجه می شد فن آرایش و تذهیب نیز مورد علاقه
بزرگان و امیران بود تا جائی که در نقاط مختلف ایران به خصوص خراسان،
مراکزی جهت تعلیم و پرورش علاقمندان در این فن به وجود آمد و رفته رفته فن
تذهیب راه کمال را طی کرد. در قرون اولیه دوران اسلامی ، خود خطاطان کار
تذهیب را به عهده داشته اند ولی به تدریج تقسیم کار بین هنرمندان متداول و
مرسوم شد. به احتمال قوی اول خطاط و خوشنویس کار خود را انجام می داد،
یعنی نسخه کتاب و یا قرآن را می نوشته و در ضمن کتابت آن مقداری فضا برای
کشیدن صور و یا مذهب کاری در صفحات خالی می می گذاشتند، طوری که بعضی از
این کتاب ها که هم اکنون در دست است نشان می دهد که قسمتی از کار تذهیب
ناتمام مانده است.
از قرن ششم به بعد تزئین و تذهیب قرآن ها با روشی که
در دوره های قبل به کار برده می شد فاصله گرفت. تزئینات از سادگی خارج شد
و نقوش هندسی جای خود را به طرح های شاخ و برگ دار داده اند این گلبرگ
های به هم پیچیده انسان را به یاد نقوش سلجوقی که بر روی مساجد این دوره
اصفهان و قزوین و اردستان بنا شده اند می اندازد. از دوره سلجوقی تعدادی
قرآن های مذهب باقی مانده که شاید یکی از بهترین و نفیس ترین انواع آن
قرآنی است با تفسیر مجلد که در سال 584 فراهم شده است. این قرآن برای
مطالعه امیر غیاث الدین ابوالفتح محمد بن سام تهیه و کاتب آن محمد بن عیسی
بن علی نیشابوری است ولی متاسفانه از نام مذهب آن ذکری به میان نیامده و
احتمال فراهم آوردن آن در خراسان از توسط امیر غوریان وجود دارد که قرآن
به نام او مصور است. در اواخر قرن هفتم و اوائل قرن هشتم هجری شهر تبریز
یکی از مراکز مهم برای تشویق و پرورش هنرمندان به شمار می رفت و این امر
موجبات توسعه و تکامل فن نقاشی و تذهیب را فراهم ساخت، به خصوص در اوائل
قرن هشتم به همت و سعی خواجه رشید الدین که بانی ربع رشیدی در نزدیکی شهر
تبریز است توجه بیشتری برای کتابت قرآن و کتاب و آرایش و تذهیب آنها شد و
در نتیجه مکتب جدیدی که به مکتب تبریز معروف است، به وجود آمد که در هنر
نقاشی و فن تذهیب دوره های بعد تاثیر زیادی داشته است.
از تغییراتی که
در طرز تذهیب و آرایش قرآن و کتاب در این دوره به وجود آمد، استفاده از
اشکال هشت گوش و ستاره دوازده پر به صورت مرکب یا مجزا از هم بر سر لوح ها
و نیز ستاره های آبی رنگ و گل های پرپر کوچک برای تزئین است. سر سوره ها
نسبتا پهن و با خط کوفی روی زمینه لاجوردی با شاخ و برگ درشت نقش شده است.
در حواشی قرآن نیز گاهی نقش تزئینی از طرح های اسلیمی دیده می شود که از
حیث رنگ آمیزی بسیار جالب است. علاوه بر رنگ طلا از الوان دیگر چون آبی،
قرمز، سبز و پرتقالی نیز استفاده می شده، روی هم رفته در این دوره صنعت
تذهیب به اوج کمال و ترقی خود رسیده است.
دوره تیموری از دوره های
بسیار مهم و پر رونق و اعلای هنر مذهب کاری است. سلاطین تیموری همه مشوق
هنر کتاب نویسی بوده اند که بزرگ ترین و مهمترین آنها «بای سنقر میرزا»
پسر شاهرخ بوده است. این شاهزاده علاوه بر اینکه خود به شخصه مردی هنرمند و
بهره مند از فنون کتابت و خط و تذهیب و نقاشی بود ، جمع کثیری از
هنرمندان که از سراسر امپراتوری تیموری گرد آورده اند که در دربار و
دارالعلم و کتابخانه ای که در هرات بنیاد نهاده بود می زیستند. در این شهر
کاغذ ساز، خطاط، تذهیب کار، صحاف، رنگ ساب، نقاش و امثال این قبیل
هنرمندان از اهمیت بالایی برخوردار بودند. کتب این شهر از نفیس ترین و
زیباترین کتاب هائی است که تاکنون تهیه شده.
در این زمان هنرمندان توجه
زیادی به ترسیم اشکال، نباتات، گل ها، مناظر طبیعی و گاهی اشکال پرندگان
کرده اند. قرآن های این دوره مخصوصا آنها که برای شاهرخ و بایستقر میرزا
فراهم شده در زمره زیباترین تذهیب کاری هاست. طلا و لاجورد یکی از عوامل
اصلی کار آنها بوده و در همه حال برای آرایش و تذهیب کتاب و قرآن از آنها
استفاده می شده است. صنعت تذهیب که در دوره تیموری راه کمال پیمود در زمان
صفویه نیز ادامه پیدا کرد. در این زمان زمینه ها معمولا آبی رنگ است و
تقسیم ها کوچکتر و به رنگ طلایی و سیاه دیده می شود. طرح های تزئینی نیز
به رنگ سفید، زرد، سرخ، آبی و سبز است. تذهیب کاری و نقاشی با طلا در دوره
صفویه ترقی کرد. بسیاری از نسخ باقی مانده از این زمان حاشیه بزرگی دارد
که مناظر طبیعی، اشکال انسان و حیوان بر آن نقاشی شده و رنگ طلایی ، سبز و
زرد در آنها به کار رفته است. اما امروز تذهیب چه وضعیتی دارد؟ مهدی مکی
نژاد، عضو گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر در باره هنر تذهیب در دوران
معاصر به میراث خبر گفت: «در دوران معاصر ما با دو نوع تذهیب روبرو می
شویم، اول تذهیب هایی که هنرمندان آن پایبند به اصول سنتی این هنر هستند.
آثار این گروه از نظر فرم و شکل متنوع تر از گذشته شده است اما آن ساختار
شکنی صورت نگرفته است. در واقع موتیوها، المان ها، نقوش پرندگان، گل ها و
گیاهان همان هاست اما طرح ها و تا حد زیادی رنگ ها عوض شده اند. اما در
دسته دوم نگاه متفاوتی وجود دارد که می تواند نوید بخش تحولاتی در آینده
باشد.»
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 1
فصل اول
تاریخچه 6
تعریف تذهیب 13
ریشه یابی لغت تذهیب 14
واژگان تذهیب: 17
ابرک 17
اسلیمی (اسلامی) 17
بند اسلیمی 17
تاج 18
جدول 18
ختایی 18
داغ 18
دهن اژدر 18
سنجاق نشان 18
شرفه 19
شمسه 19
شمسه کوچک 19
فرنگی 20
فصاصی 20
کتیبه سرلوحه 20
کمند زرین 21
کره 21
لچک ترنج 21
لچکی واگیره 21
ترنج 22
سرترنج 22
سرلوحه 23
کتیبه 23
ترصیع 24
حاشیه 24
قوس حلزونی 25
فصل دوم
مکتب های تذهیب 25
ابزار و مواد کار: 29
قلم مو 29
طلا و نقره 30
مهره 31
کاغذ 32
صفات مهم کاغذ 32
رنگ 33
پرگار، ترلینگ، خط کش 34
شیوه کار تذهیب 35
اصول قابل اهمیت در کلیات نقش 40
فصل سوم
ختایی و اسلیمی (دیرینگی و ریشه مشترک) 42
تعریف ختایی و گونه های آن 43
اسلیمی 46
تعریف اسلیمی و گونه های آن 47
صورت اسلیمی 52
تزئین اسلیمی 53
چنگ و گره 54
نشان و انواع آن: 55
لچک نشان یا کتیبه نشان 55
بته جقه نشان 56
دل نشان 56
ابرک نشان (اسلیمی ماری) 56
نشان و اصل قاعده (نقش در نقش) 57
تکوین نقوش (ترکیب اسلیمی و ختایی) 58
جایگاه نشان ها در شمسه 58
گره سازی 59
شرفه 59
فصل چهارم
تحول هنر در تذهیب 60
طراحان و مذهبان قدیم 63
طراحان و مذهبان معاصر 66
فصل پنجم
طرح نشان 72
طرح ترنج 73
طرح کتیبه 74
طرح لچک 75
طرح تاج و سرلوح 76
طرح واگیره اسلیمی و ختایی 78
طرح حاشیه 79
منابع و مآخذ
۳۰
مهر
دانلود پاورپوینت آشنایی با اسراییل 30 اسلاید ppt
پرچم و آرم ملی اسراییل
مبانی صهیونیسم
(آرمان بازگشت به کوه صهیون)
– نژاد پرستی (ملت برگزیده یهود)
– تروریسم (ارعاب وکشتار غیر یهود)
– اشغالگری (رویای نیل تا فرات)
– دروغ وتزویر (سرزمین بدون ملت برای ملت بدون سرزمین)
۳۰
مهر
دانلود پایان نامه بررسی نقش‌های نمادین در معماری هخامنشی (کارشناسی ارشد تاریخ ایران باستان) به همراه متن دفاعیه پایان نامه
چکیده
انسان موجودی اسطوره باور و نمادساز است. اسطوره آغاز «شدن» و نحوه‌ی
«بودن» آدمی را بیان می‌کند و نماد زبان اسطوره و آیین در درازنای تاریخ
بوده است. در جهان بینی اسطوره‌ای انسان خود و جهان را در هم می‌آمیزد تا
حضور خویش را در روند حیات به ثبوت برساند. معماری یکی از نمودگاههای چنین
آمیزشی است. در معماری دنیای باستان مفاهیم مینوی جلوه‌ای زمینی می‌یافتند
و در زندگی واقعی بازتاب پیدا می‌کردند. هخامنشیان از جمله امپراتوری‌های
شرقی‌اند که در گستره‌ی تاریخ شهرتی به سزا یافتند. نام آنها همواره
تداعی کننده‌ی بنای بزرگ تخت جمشید است. هخامنشی‌ها فرهنگی تلفیقی و
معماری‌ای ترکیبی دارند که رشته‌ی پیوند چنین فرهنگ و هنری روح پارسی و
حامی آن پادشاهان بودند. نگاره‌های نمادین تخت جمشید (و پاسارگاد و شوش)
در زمره‌ی مجهولات هنر پارسی‌اند و رمزگان فرهنگی عصر تلقی می‌شوند. تنوع و
در هم تنیدگی این نگارکنده‌ها ناشی از سرچشمه‌های متفاوت فرهنگی آنهاست.
نقش مایه‌هایی که درون مایه‌ای چندگانه دارند: مصری، میان رودانی و
ایرانی. زمینه‌ی ذهنی چنین گزینشی گزیده را باید در غنای فرهنگی تمدنهای
باستانی پیشین و رواج روح مدارای پارسی از یک سو و گریزناپذیر بودن ضرورت
اخذ و اقتباس سبک‌های هنری از سوی دیگر دید. تخت جمشید شاهوارترین و
گزیده‌ترین یادگار هخامنشیان محل تلاقی تمدنهای عصر محسوب می‌شود و این
بنای فاخر نظمی نمادین از دنیای باستان را در خود ماندگار کرده که در
پلکان آپادانا نمودار گشته است. شاهوارترین نگاره نمادین در هیئت انسانی
بالدار نمود می‌یابد. این نماد شخصیتی رَبّانی و گشاده‌رو با چهره‌ای
مُوَقِر و موی فِر را نشان می‌دهد که نور فرّهی از سیمای شاهانه‌اش ساطع
می‌گردد و همچون پیر روشن رأیی است که حمایت خود از پادشاهان را با دستی
افراشته و حلقه‌ی مشروعیت اعلام می‌کند. این نماد فرّ کیانی (شاهی)
ایرانیان باستان است.
پیش گفتار
یکی از جلوه‌های جذاب تمدن ایران باستان
بنای بزرگ تخت جمشید است. این بنا آمیزه‌ای از هنر معماری ملل تحت حکومت
هخامنشیان را به نمایش می‌گذارد که در آن چیرگی با روح پارسی است. نقش‌های
نمادین در معماری هخامنشی بهم فشرده و در هم تافته‌اند و برجنبه مینوی و
آیینی بناها صحه می‌نهند. سخن گفتن از معماری مذکور و نگاره‌های شگفت و
شگرف آن دقت بسیار، دانش وسیع، وسعت نظر و انرژی فراوان می‌خواهد.
در
پروراندن و پیش کشیدن ایده‌ها و تبیین موضوعات مختلف خود را وامدار بسیاری
از دانش پژوهان می‌دانم. دین من به آنان بیش از آن است که با ثبت نام
آنها در اینجا جبران شود. در آغاز مایلم از جناب آقای دکتر اردشیر
خدادادیان که از روزهای آغاز تحصیلم در رشته‌ی تاریخ تا کنون همواره از
سخنان سنجیده و مطالب ارزنده و آموزنده‌اش بهره بردم و در محضرشان دانشجویی
و دانش‌افزایی تمرین کردم و کار مرا قرین موفقیت کردند، سپاس به جای
آورم. جناب استاد با پذیرش راهنمایی این رساله بیش از پیش مرا وامدار خویش
ساختند. از جناب آقای دکتر رضا شعبانی استاد ممتاز گروه نیز که مشاوره
این پایان‌نامه را پذیرفتند، سپاس‌گزارم. گمان می‌کنم از خوش‌شانسی و
اقبال بلند من است که در محضر استاد شعبانی شاگردی کردم. همچنین از جناب
آقای دکتر جمشید آزادگان که مرا رهین منت خویش کردند و داوری این رساله را
قبول نمودند، سپاس بی‌پایان دارم. دین من به استادان که هرگاه علاقه‌ام
دچار افول می‌شد، مرا تشویق و ترغیب می‌کردند، بیشتر از آن است که در
جملاتی بگنجد. در اینجا به جا و سزاست یادآور شوم که اگر در این پایان
نامه نکته‌ای یا حسنی هست از آن استادانی است که نگارنده را راهنما و
راهبر بودند و کاستی‌های کار که شاید فراوان هم باشد، بر عهده‌ی من است.
از مساعدتها و کمک‌های دوست عزیزم جناب آقای مهرداد ملک‌زاده پژوهشگر کوشا
و توانای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور هم قدردانی می‌کنم. ایشان
در زدودن کاستی‌ها و عقاید خشک و نارس من نقش به‌سزایی داشتند. دین من به
او و محبت بی‌دریغشان بیش از آن است که گفته شد. در اینجا برای گریز از
اطاله کلام تنها به ذکر نام استادان و دانش‌پژوهانی که نگارنده را در این
امر یاری کردند، اکتفا می‌کنم.
پروفسور خانم هایده ماری کُخ (دانشگاه
ماربورگ آلمان)، دکتر ژاله آموزگار (دانشگاه تهران)، دکتر ابوالقاسم
اسماعیل‌پور (دانشگاه شهید بهشتی)، دکتر منوچهر صانعی (دانشگاه شهید
بهشتی)، دکتر علی بیگدلی (مدیر گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی)، دکتر
پرویز ورجاوند (دانشگاه تهران)، دکتر ابوالفضل خطیبی (فرهنگستان زبان و
ادب فارسی)، دکتر فرزان سجودی (دانشگاه هنر)، مهرداد قدرت دیزجی (دانشجوی
دکتری تاریخ ایران باستان دانشگاه تهران و مدرس دانشگاه ارومیه)، شهرام
جلیلیان (دانشجوی دکتری دانشگاه تهران و مدرس دانشگاه جندی‌شاپور اهواز)،
خانم سونیا شیدرنگ (موزه‌ی ملی ایران، مرکز پژوهش‌های هخامنشی)، شاهرخ
رزمجو (موزه‌ی ملی ایران، مرکز پژوهش‌های هخامنشی)، لیلا شاه‌بختی همکلاسی
خوبم (وزارت کشور)، ناصر نوروززاده چگینی (سازمان میراث فرهنگی)، آقای
علیمحمدی (کارشناس کتابخانه گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه تهران)
خانم شیرخدایی و آقای عباسی (کتابداران کتابخانه موزه‌ی ملی ایران باستان)
و... امیدوارم آنان که نامشان را از قلم انداخته‌ام مرا مورد عفو قرار
دهند.
بخش یکم:
پیشینه هخامنشی‌ها
سرزمینی که امروزه به نام «ایران» شهرت دارد، نام خود را از قوم «آریایی»
گرفته است. برای بررسی تاریخ این سرزمین کهن سال و آن قوم تاریخ‌ساز ضرورت
دارد به گذشته‌های دور بنگریم. موقعیت دقیق جغرافیایی نجد ایران را
نمی‌توان ترسیم نمود با این حال سرزمین پهناوری که از رشته کوههای زاگرس در
غرب تا فلات پامیر در شرق گسترش دارد و از دیرباز زیستگاه انسانها بوده
است را «نجد ایران» نامیده اند. گویا نخستین سکونت‌های روستایی در
دامنه‌های حاصل‌خیز کوههای زاگرس شکل یافته و به تدریج سایر مناطق فلات را
دربر گرفته است. پیش از این که به مهاجرت آریاییان به آسیای غربی
بپردازیم، ضرورت دارد نگاهی هرچند گذرا به پیشینه نجد ایران و اقوامی که
در آن می‌زیستند بیندازیم و آنگاه سیر کوچ آریاییان را تا هنگامی که فلات
ایران در دوره‌ی مادان به عنوان سرزمینی سترگ با دولتی نیرومند وارد دوران
تاریخی شد، پی‌بگیریم. سخن گفتن از ساکنان سرزمین ایران قبل از آریاییها
بدون پرداختن به تمدنهای کهن میان رودان و پیوندهای این دو سرزمین کاری
ناقص است. به همین خاطر در خلال بحث به تاریخ بین‌النهرین هم توجه می‌شود.
نخستین زیستگاه‌های انسان در درّه‌های سرسبز شکل گرفته است. زیرا بشر را
قادر به شکار در کوه‌ها و بعد کشاورزی در دامنه‌ها می‌کرد. گذر از زندگی
متکی بر شکار و گردآوری دانه، میوه و سبزی و رسیدن به مرحله‌ی کشت دانه‌ها و
پرورش حیوانات و اهلی کردن آنها و تولید خوراک مقدمه‌ی ورود به تمدن و
شهرنشینی در آسیای غربی بود که از آن با عنوان «انقلاب نوسنگی» یاد می‌شود.
در نجد ایران خشک شدن روز افزون دره‌ها که معلول پیشرفت دوره‌ی بی‌آبی
بوده سبب دگرگونی ژرفی در شرایط زندگانی انسانها شده است. به عقیده رومن
گیرشمن باستان‌شناس فرانسوی کهن‌ترین محل سکونت انسان در ایران در دشت
سیلک(1) (در نزدیکی کاشان) بوده، زیرا نشانه‌هایی از زندگی یکجانشینی (با
سه فعالیت شکار، کشاورزی و ساختن ابزار) در خود نگه می‌داشت. سیلک با
تمدنهای میان رودان ارتباط فرهنگی و تجاری داشته است. می‌دانیم دشت‌ها در
تاثیرگذاری و تاثیرپذیری از تمدنهای دیگر از مردمان ساکن کوهستان پیش
قدم‌تر بودند و با آنها زود پیوند می‌یافتند.
از دیگر نواحی تمدنی در
نجد ایران می‌توان از شهر سوخته زابل، تپه حصار دامغان، تپه شداد کرمان،
مارلیک گیلان، گیان نهاوند و از همه مهم‌تر تمدن عیلام(2) در جنوب غربی
ایران کنونی نام برد که بیش از دو هزار سال سابقه تمدنی دارد و تاریخ آن
به مرکزیت شهر شوش در پیوند با تمدنهای بین‌النهرین فهم‌پذیر است.
به
هر روی غیر از عیلامیان پیش از مهاجرت آریاییها اقوام گوناگونی در ایران
می‌زیستند که پرداختن به تمام آنها در اینجا موضوعیت ندارد. از این رو
تنها به نام برخی اشاره می‌شود این اقوام پراکنده عبارتند از: گوتی‌ها و
لولوبی‌ها در غرب ایران، آماردها و تپوری‌ها در شمال، کاسی‌ها در جنوب
غربی، کادوسیان در کوههای البرز تا دریای خزر و ماننایان در نزدیکی دریاچه
ارومیه. بعضی از این اقوام قدرتمند بودند و حتی پا را از فلات ایران
فراتر گذاشتند. نمونه آنها گوتیانند که در سالنامه‌های بابلی، به تعرض
ایشان به بابل اشاره شده است. گوتیان دولت اکد (آگاد) را برانداختند و در
مقابل سومریان واکنش نشان دادند و در نهایت حمورابی (1750-1792ق.م)
نامی‌ترین پادشاه بابل به قدرت رسید و حکومت متمرکز و نیرومندی تشکیل داد.
امپراتوری بابل پس از حمورابی بدست هیتی‌ها برافتاد و آنها مدتها بر بابل
حکومت کردند. بحث تاریخ میان رودان را همین‌جا ناتمام می‌گذاریم و به قوم
مهاجر هند و اروپایی میپردازیم.
هند و اروپاییان
هند و اروپاییان اقوامی بودند که
از هزاره چهارم ق.م از موطن خود برای دستیابی به زندگی و منابع بهتر به
سرزمینهای دیگر کوچیدند. مورخان با تکیه بر متون اساطیری و داده‌های
باستان‌شناسی درباره‌ی خاستگاه نخستین آنها تلاش فراوان کردند که حاصل آن
ارائه‌ی چند فرضیه در این خصوص است. انگیزه و پایه‌ریزی چنین فرضیه‌هایی
در آغاز جنبه‌ی «نژادگرایی» و سپس «ملی‌گرایی» داشت. در این رساله نگارنده
اصطلاح «هند و اروپایی» را در حیطه‌ی زبان‌شناسی به‌کار می‌برد. بنابراین
معنای علمی از آن افاده می‌کند.
تلاش باستان‌شناسان برای تعیین
خاستگاه هند و اروپاییان به اندازه تکاپوی زبان‌شناسان موفق نبوده است.
زیرا ایشان هم بر منابع مکتوب اتکاء داشتند وهم زودتر از باستان‌شناسان به
این موضوع پرداختند. «در سال 1813 توماس یانگ انگلیس واژه‌ی «هند و
اروپایی» را بر زبانهایی که بین اروپا و آسیای‌غربی پراکنده شده بود و
قرابت زبان شناختی دارند برگزید .» اما مناقشه درباره‌ی موطن اولیه این
اقوام ادامه یافت. دارمستتر انگلیسی(3) سکونتگاه آنها را جنوب روسیه و
آسیای میانه می‌دانست. فرضیه‌های دیگر نیز مطرح شد ولی مدرکی در درستی و
تایید آنها وجود نداشت. «بالاخره در سال 1890 اتوشرادر، زبان‌شناس آلمانی،
استپ‌های جنوب روسیه را، از اروپای شرقی تا آسیای میانه، برای موطن اقوام
هند و اروپایی پیشنهاد کرد که تا به امروز نیز تقریباً معتبر مانده است
.»
هند و اروپاییان پس از مهاجرت به دسته‌های متعدد تقسیم شدند و گروهی
به سوی مرزهای شرقی و جنوبی قاره اروپا سرازیر شده و در این قاره به ویژه
در کشور کنونی آلمان و یونان استقرار یافتند. دسته‌ی دیگر به سمت
سرزمینهای جنوبی به راه افتادند که آنها را «آریایی» می‌نامند. آریاییها
خود به دو گروه عمده تقسیم شدند. دسته‌ای وارد سرزمین هندوستان شده و به
تدریج بر بومیان چیرگی پیدا کردند و دسته‌ی دیگر به سوی مرزهای غربی
رهسپار گشته و از دو سمت دریای خزر وارد سرزمینی شدند که بعدها به نام
ایشان «ایران» نام گرفت. اقوامی که به هند و ایران مهاجرت کردند به «هند و
ایرانی» نیز شهرت یافتند. «کهن‌ترین متنی که در آن اشاره‌ای به اقوام
آریایی ]هند و ایرانی[ شده ریگ‌ودا، متن سانسکریت هندی است که زبان‌شناسان
قدمت آن را به نیمه‌ی هزاره‌ی دوم ق.م نسبت می‌دهند .» در اوستا نیز از
واژه‌ی «آریا» برای نامیدن قومی یاد شده است. آریایی تقریباً به معنی
«اشراف یا سالار» می‌باشد و نامی است که به همه‌ی مردمی که به گویش یا
زبانهای شرقی هند و اروپایی سخن می‌گفتند، اطلاق می‌گشت. نام سرزمین
آریاییان در اوستا «ائیر یا نم وئجه» (Airiianem Vaejah) است و ریخت پهلوی
آن «اران وز» (Eran-vez) یا «اران وژ» (Eran-v?) و به فارسی نوین «ایران
ویج» (Eran-vi?) می‌باشد. بنابراین اوستا کهن‌ترین ردپای ایرانیان باستان
را در سرزمینهای پیرامون نجد ایران همچون دورنمایی یک «بهشت گمشده» آریایی
در خاطره‌ی خویش ضبط و برای تاریخ به ارمغان گذاشته است که تبلور آن را
در «ایران ویج» می‌یابیم.
واژه‌ی ایران ویج از دو بخش تشکیل شده است:
ایران و ویج. ویج به معنای «تخمه و نژاد» است و ایران به معنای «آریایی»
پس معنای این عبارت «نژاد ایرانیان» می‌شود. دروندیداد اوستا از پادشاهی
به نام جمشید که فرمانروای مشترک هند و ایرانیان بوده یاد شده است. وی
شخصیتی هند و ایرانی دارد و در هند نخستین کسی از بی‌مرگان به شمار می‌آید
که مرگ را برگزید. جمشید (در سنت هندی یمه) «سرور دنیای در گذشتگان
می‌شود.» او با یاری گرفتن از سپندارمذ و هدایت اورمزد در سه نوبت زمین را
بزرگ می‌کند تا فضای فراخی برای زندگی انسانها و حیوانات فراهم آید و
چراگاهها فزونی گیرد. برای به جای آوردن چنین کاری اهورا مزدا حلقه‌ی زرین
و تازیانه زرنشان را به عنوان نشان پادشاهی به او می‌بخشد و بدین‌گونه
جمشید برجهان سروری پیدا می‌کند. عصر زرین تاریخ اساطیری ایران زمان
فرمانروایی جمشید است. زیرا آرامش، نعمت، آبادانی و خوشبختی حاکم می‌باشد و
خبری از پیری و مرگ در میان نیست. اما ناگهان مردمان گرفتار زمستان
هراس‌انگیزی می‌شوند. از این پس اوستا ایران ویج را سرزمین معرفی می‌کند
که «بسیار سرد» و «قلب زمستان» است. درباره‌ی جغرافیای ایران ویج اختلاف
نظر وجود دارد. دارمستتر ایران‌ویج را اقلیم کنونی آذربایجان و اران
می‌داند. این فرضیه را پسوند «ویج» تقویت می‌کند. زیرا این پسوند به معنای
«منتهی‌الیه» و «بیخ» هم آمده و به صورت قید مکان و قید زمان می‌باشد و
توصیفی که اوستا از زمستان طولانی و سرد ایران ویج می‌کند شباهت بسیار به
ویژگی‌های آب و هوای خطه آذربایجان دارد. فرضیه دوم خاور ایران و آسیای
میانه را جغرافیای ایران ویج می‌داند. بنابراین فرضیه موطن آریاییان(4) را
می‌توان از شمال کوههای هند و کش و حوالی دریاچه‌ی آرال (خوارزم) و
پیرامون رودهای آمودریا (جیحون) و سیر دریا (سیحون) تا شمال خاوری
افغانستان امروزی تصور کرد. به هر روی عصر زرین اساطیری ایران گویا در
پیرامون همین خوارزم سپری شده است. دوران جمشید پیشدادی مانند تصویر یک
لذت بی‌دغدغه بود که دیگر انسان هرگز به آن باز نمی‌گردد.
به نظر
می‌رسد که آریاییان مهاجر از هزاره‌ی دوم ق.م از ایران ویج که به معنای
پهنه‌ی ایران نیز می‌باشد به تدریج وارد نجد ایران شدند. نجدی که از شمال
به کوههای قفقاز و از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان ختم می‌شود.
درباره‌ی مسیر کوچ آریاییها و چگونگی ورود ایشان به ایران همچون تعیین
سکونتگاه آنها دیدگاه‌ها متفاوتند. با این وجود می‌توان گفت ورود آریاییان
به آسیای غربی در حدود سده‌ی چهاردهم ق.م رخ داده و استقرار تدریجی آنها
در آسیای کوچک (هیتی‌ها و میتانیها) در دره‌های سرسبز کوههای زاگرس از
این تاریخ به عقب‌تر نمی‌رود.
علل و انگیزه مهاجرت آریاییها
با ورود آریایی‌های
کوچیده به فلات ایران که با زد و خورد با بومیان همراه بود، حق زیستن از
ایشان سلب شد و به تدریج هم آنها یا از میان رفتند و یا در روند «آریایی
کردن» سرزمین خویش مستحیل شدند. عامل برتری آریاییان بر بومیان استفاده از
ابزارهای آهنی، اتکاء به اسبان تیزرو و گردونه و نیز روحیه سلحشوری و
چابکی ایشان بوده است. اما انگیزه و علل روی آوردن آریاییها به
سرزمینهای دیگر چه بود؟ پاسخ روشنی به این پرسش نمی‌توان داد. زیرا تاریخ
آریاییان آمیخته با اساطیر است و از همین روی تاریخ مستند (واقعی) آنها
در مرز اسطوره و تاریخ قرار دارد. آنچه به این آمیختگی افزوده است خدای
نامه «خوتای» (xwatay) یا «خوذای» (xawzay نامک) ساسانی است که در شاهنامه
فردوسی صلابت و شکوه یافته است. ولی یافته‌های باستان‌شناسی اندکی موضوع
را از ابهام اسطوره بدر آورده و پرتوی برآن افکنده است.
سبب اصلی کوچ
اقوام هند و اروپایی و سپس شاخه‌ی «هند و ایرانی» (آریایی) به سرزمینهای
جنوبی شرایط سخت و دشواری بود که آنها با آن روبه‌رو شدند. به سخن دیگر
علت عمده کوچ گسترده‌ی آریاییها به «انگیزه‌های اقتصادی» و «مسائل
معیشتی» باز می‌گردد. افزون بر این عامل بنیادی «شرایط نامساعد اقلیمی و
بدی آب و هوا از جمله افزایش روزافزون برودت هوا و به دنبال آن یخبندانهای
دیرپا را می‌توان از دیگر دلایل مهاجرت» تلقی کرد. درباره زمان مهاجرت
آریاها باستان‌شناسان گمان می‌کنند که این کوچ بزرگ و اجباری می‌باید میان
هزاره سوم تا آغاز هزاره یکم ق.م رخ داده باشد. مهاجرتی کند و پراکنده که
پهنه‌ی عظیمی را از هندوستان تا اروپا دربر می‌گرفت. ورود آریاییها به
فلات ایران به تدریج سبب شد تمدن انسان پیش از تاریخ که از غارهای خود در
کوه‌ها فرود آمده بود و کشاورزی، پرورش حیوانات، استخراج فلزات و فن ساختن
ظروف منقوش را آموخته بود، بسط و گسترش یابد و در عصر پارسی به اوج برسد.
از این رو اسکان آریاییها در ایران حادثه‌ای بس مهمی است. با استقرار
امنیت و تشکیل دولت آریایی تمایل به تسلط مردمان تمدنهای میان رودانی هم
احساس می‌شد و این تسلط به منصه‌ی ظهور هم رسید.
آریاییها در ایران
پس از کوچیدن آریاییها و ورود
آنها به ایران این سرزمین «ایران» نام گرفت. نجد ایران قبل از این رخ داد
نام یگانه‌ای نداشته ولی هرتسفلد باستان‌شناس آلمانی به سبب وسعت قلمرو و
میزان قدرت قوم کاسپین این بخش از آسیای غربی را «سرزمین کاسپی» نام
نهاده است. بهر حال از جلمه گروه‌های آریایی که در دره‌های حاصل‌خیز زاگرس
سکنی گزیدند مادها (در مرکز و غرب)، پارسها (در جنوب غرب) و پاتها (در
شمال شرق) بودند. نخستین اشاره تاریخی به نام این اقوام به شلمنصر سوم
آشوری(5) به سال 843 ق.م برمی‌گردد. وی در کتیبه‌ی خود به حضور پارسیان در
سرزمینی به نام پارسوا، در زاگرس غربی اشاره می‌کند و در سال 836 ق.م از
مردم ماد نام می‌برد. در سنگ نوشته‌های آشوری از قوم پارس با نام‌های
«پارزوا» و یا «پارسوا» یاد می‌شود که به تدریج ریخت «پارسه» برخود
می‌گیرد و از مادها به شکل «آمادای»(6) ذکر به میان می‌آید . پاسها در
آغاز در کرانه باختری دریاچه‌ای ارومیه زندگی می کرند و سپس به نزدیکی
کرمانشاه و یا پیرامون مسجد سلیمان کنونی مهاجرت کردند و همسایه عیلام
شدند و در انشان (تپه ملیان) استقرار یافتند. پیش از پرداختن به شکل‌گیری
حکومت توسط پارسی‌ها نگاهی گذرا به تاریخ آسیای غربی در آستانه‌ی ورود
پاسها به منازعات ضروری به نظر می‌رسد. به هنگام ورود پارسها به این
منطقه، دوران تاریخی از چندین هزار سال پیش آغاز شده بود. با وجود ناروشن
بودن زندگی اقوام ساکن ایران، حیات مردمان بین‌النهرین در پرتوگل نوشته‌ها و
سنگ نگاره‌ها در روشنایی تاریخ قرار دارد و اسامی که از اقوام بومی ایران
برجای مانده از طریق همین اسناد میان رودانی بدست ما رسیده است. اقوامی
که گاهی به تمدنهای همجوار هجوم برده‌اند در اسناد بابلی از گروهی به نام
کاسی‌ها «یاد شده که از نجد ایران وارد بین‌النهرین شدند و چندین سده بر
بابل چیره» گشتند. بحث از تاریخ تمدنهای فوق دامن گستر است و برای گریز از
درازگویی نقطه‌ی آغاز کار را آشوریان قرار می‌دهیم.
آشوریان از سده
هیجدهم ق.م تاریخ خود را در شمال بین‌النهرین آغاز کردند و تا سال 606/
612ق.م که بدست مادها و بابلی‌ها برافتادند سه مرحله متفاوت (آشور قدیم،
آشور میانه و آشور جدید) را از سرگذراندند. شهرت آنها بیشتر به دو علت
است: یکی جنگاوری و دیگری علاقه به معماری. آنها در کشتار دشمنان تردید به
خود راه نمی‌دادند. پادشاهان آشوری در فتح‌نامه‌های خویش به قتل عام مردم
شهرها، پوست کندن و مثله نمودن دشمنان خویش می‌بالند. آشور با نی پال،
بازپسین پادشاه بزرگ آشور که شهر شوش را گرفت و عیلام را برانداخت به به
ارابه بستن پادشاه عیلام افتخار می‌کند و می‌گوید بر سرزمین عیلام نمک
پاشید. به گونه‌ای که دیگر صدای پرنده و خزنده‌ای به گوش نمی‌رسید. این
نیروی جنگی پس از تازش‌های فراوان رو به تباهی نهاد و «پس از مرگ آشور با
نی‌پال، در سال 612 ق.م که تاریخ مهمی است پایتخت آشور بدست مادها افتاد و
بابلیان دیگر نام کلدیان گرفتند.» در ارزیابی تاریخ آشور نمی‌توان آرامش و
رونق بازرگانی و بنای ساختمانهای بزرگ و ایجاد وسایل آبیاری که به
واسطه‌ی سیطره‌ی آنها پدید آمده بود، نادیده انگاشت. هرچند حکومت آنها
«ارتش سالار»(7) بود و اقدامات نظامی پادشاهان تعبیری از شرارت نهاد
انسانی را آشکار می‌کند.
برافتادن حکومت آشوریان بدست مادها به
فرماندهی هوخشتره و با کمک بابلیان، مادان را در نجد ایران به قدرتی عظیم
رساند. تختگاه آنها همدان (هگمتانه) بود و در عصر پادشاهی هوخشتره قلمرو
آنها به بیشترین حد رسید. سازمان‌دهی نظام پادشاهی در ایران و زمینه آماده
کردن برای قدرت‌یابی پارسها از نکات برجسته تاریخ مادهاست. آنها همه‌ی
تجربه‌ی سیاسی و حکومت داری خویش را به پارسیان واگذار نمودند.
اما
این واگذاری به معنای خلع کامل آنها نبود، بلکه دومین جایگاه را در قدرت
تازه به خود اختصاص دادند. بهرحال به سبب نبود مدارک نوشتاری و انجام
نگرفتن کاوشهای باستان شناسی در محل‌هایی که منسوب به مادستان است، مسئله
قلمرو و سیمای سیاسی و فرهنگی اجتماعی مادها هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار
دارد. در بحبوحه و بحران آشور و عیلام پارسی ها به رهبری هخامنشی (ح
700ق.م) در نزدیکی مرزهای دولت عیلام سکونت گزیدند. سپس چیش پیش پسر هخامنش
نام «شاه انشان» را برخود نهاد و خراج گذار فرورتیش مادی شد. شاه انشان
به هنگام مرگ بر دو ناحیه جداگانه فرمان می‌راند: یکی زاد بومش انشان و
دیگری سرزمین نو یافته‌ی پارس، میراث او به پسرانش ـ آریارمن و کورش ـ
رسید. آریارمن در پارس و کوروش در انشان مستقر شدند. کورش با آشوریان از
در صلح درآمد و فرمانروایی آریارمن بدست هوخشتره مادی برافتاد و جانشینان
وی ـ ارشام و ویشتاسپ ـ از عنوان شاه محروم گشتند. زمامداری پارسیان به
هنگام نزاع آشور و ماد و بابل در دست کمبوجیه یکم (ح 559-600 ق.م) بود که
عنوان «شاه شهرانشاه» را برای خود باصلاح دید مادها نگه داشته بود. این در
حالی که بخش عظم فلات ایران در دست مادان قرار داشت.
پارسی‌ها با
مادها منشأ نژادی (و به احتمال بسیار زبانی) داشتند. شباهت بسیار این دو
گروه قومی موجب شد که مورخان یونانی تفاوت فاحشی بین آنها نبینند و حکومت
هخامنشی‌ها را استمرار حکومت مادان تلقی کنند. ازدواج کمبوجیه یکم با دختر
استیاگ (ایشتوویگو، اژدهاک)، واپسین پادشاه مادان سبب بالا گرفتن بخت و
اقبال خاندان هخامنش شد. «این ازدواج اهمیت شعبه‌ی خاندان هخامنشی و فروغ
دو دولت متحد را در تحت لوای یک تاج و تخت نشان می‌دهد. » حاصل ازدواج
کمبوجیه پارسی و ماندانا مادی تولد کورش دوم (بزرگ) است که حکومت
هخامنشیان را بنیان نهاد و جهانی کرد.
هخامنشی‌ها بیشتر بر
«پارسی‌بودن» خود تأکید می‌کردند تا «آریایی بودن» و پارسی بودن آنها دو
وجه داشت: یک وجه آن منسوب بودن به دودمان هخامنش که از نجیب‌ترین خاندان
قبیله‌ای پاسارگاد و در مرحله‌ی بعد «پارسها» بود و وجه دوم «احساس»
پارسی بودن «یعنی به ایران جنوب غربی تعلق داشتن» صفتی بود که در سراسر
حکومت هخامنشی‌ها استمرار یافت. امپراتوری پارس نخستین حکومت جهانی در نجد
ایران است و دولت مادها پیش درآمد حکومت آنها تلقی می‌گردد و با ظهور و
صعود پارسها به قدرت «خاور نزدیک وارد مرحله‌ی تازه‌ای از تاریخ گردید. »
که از جهات مختلف با ادوار پیشین متفاوت می‌نمود. ورود آنها به صحنه‌ی
حوادث جهانی روزی است که «بیانیه‌ی کوروش بر روی استوانه‌ی معروف او در
بابل در معرض مطالعه و تماشای مردم گوناگون آن شهر بین‌المللی دنیای
باستان» قرار گرفت. و پارسیان را از گوشه‌ی کوچکی از آسیای غربی وارد
«تاریخ جهانی» کرد. تفکر جهانی داشتن آنها بیش از هر چیز و در اثر درخشان
وبی بدیل تخت جمشید به شکل باشکوهی به منصه‌ی ظهور رسیده است.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
پیشگفتار 4
دیباچه 5
سخنی درباره‌ی منابع 14
بخش یکم: پیشینه‌ی هخامنشی‌ها 23
1ـ هند و اروپاییان 25
2ـ علل و انگیزه مهاجرت آریاییها 28
3ـ آریاییها در ایران 29
بخش دوم: پادشاهی هخامنشیان 33
1ـ کورش 34
2ـ خط مشی دینی کورش 36
3ـ داریوش 39
4ـ خشایارشاه 46
5ـ فرجام هخامنشیان 49
بخش سوم: شکل‌گیری معماری هخامنشی 54
1ـ پاسارگاد 57
2ـ آرامگاه کورش 60
3ـ شوش 62
4ـ تخت جمشید 65
بخش چهارم: نقش برجسته‌های تخت جمشید 71
1ـ بخش‌های برجسته‌ی تخت جمشید 73
2ـ نقوش پلکان آپادانا 74
3ـ نقوش سایر کاخ‌ها 80
4ـ نقوش آپادانا و جشن آغاز سال نو 83
بخش پنجم: نقش‌های نمادین در آثار و اشیاء ایران پیش از هخامنشیان 88
1ـ نماد و نمادگرایی 89
2ـ سفالینه‌های شوش و سیلک 92
3ـ گنجینه‌ی زیویه و جام زرین حسنلو 96
4ـ مفرغ‌های لرستان 98
5ـ نقش و نگاره‌ها در آثار منسوب به مادها 105
بخش ششم: نقش برجسته‌های نمادین در پاسارگاد و شوش 109
1ـ انسان بالدار پاسارگاد 111
2ـ هویت نگاره پاسارگاد 115
3ـ نگاره‌های نمادین شوش 119
بخش هفتم: نقش‌های نمادین تخت جمشید 123
1ـ پیکار شیر و گاو 127
2ـ پیکار شاه و شیر 133
3ـ گاوان بالدار انسان سر 138
4ـ باغ پر درخت نمادین 146
بخش هشتم: اهورامزدا، فروهر و فرّ در کیش زردشتی و آیین پارسی 151
1ـ اهورامزدا 151
2ـ فروهر 155
3ـ فرّ 158
4ـ فرّ در تاریخ اساطیری ایران 164
بخش نهم: نماد بالدار درباور و هنر هخامنشیان 167
1ـ نماد بالدار در خاور نزدیک باستان 169
2ـ اشکال و اجزاء نماد بالدار هخامنشی 171
3ـ نیم تنه‌ی بالدار بیستون 173
4ـ نقش رستم 176
5ـ نماد بالدار در تخت جمشید 180
6ـ دایره‌ی بالدار و شیرمردان تاجدار 183
7ـ پرنده بالدار در باور پارسی 184
8ـ نماد بالدار یا فرّ ایرانی 186
9ـ نماد انسان بالدار یا فرّ کیانی 189
10ـ فرّ و آتش شخصی پادشاه 194
11ـ فرّ شاهی و تی‌کی‌هلنی 196
12ـ نسبت نماد فرمانروایی و فرّ کیانی 197
13ـ نسبت «شاه ـ عقاب» با وارغنه پرنده‌ی فرّ 200
14ـ قوچ بالدار جایگزین انسان بالدار 204
سخن پایانی 205
فهرست منابع و مآخذ 214
پیوست: شکلها و تصویرها 222
چکیده‌ی انگلیسی
متن دفاعیه پایان نامه
۳۰
مهر
دانلود تحقیق ساخت نانوذرات فریت به روش همرسوبی
چکیده
هدف از این پایان نامه ساخت نانو ذرات فریت نیکل- روی به روش همرسوبی می
باشد. روش همرسوبی روشی مناسب و با صرفه و به نسبتاً سریع برای تولید
نانوذراتی مانند فریت نیکل- روی می باشد. برای ساخت این نانو ذرات از روش
همرسوبی شیمیایی استفاده شد.
ماده بدست آمده را در دمای حدود 600 درجه
سانتیگراد به مدت2 ساعت حرارت داده شده و برای نمونه های بدست آمده براساس
تغییر نسبت مولی و سرعت چرخش دستگاه همزن و مدت حرارت دهی‘ توسط پراش
اشعهX ‘ تصاویر SEM و TEMمقایسه گردید. اندازه نانوذرات حدود 14 نانومتر
قبل از حرارت دهی و 10 نانومتر بعد از حرارت دهی برآورد شدند. کوچکترین
اندازه در نسبت مولی یک به یک و دمای 600 درجه سانتیگراد و سرعت چرخش همزن
به میزان 5000 دور در دقیقه بدست آمده است.
مقدمه
یک نانومتر یک میلیاردم متر (m 9-10) است.
این مقدار حدوداً چهار برابر قطر یک اتم هیدروژن است. مکعبی با ابعاد5/2
نانومتر ممکن است حدود 1000 اتم را شامل شود. کوچکترین مدار های تجمعی
امروزی با ابعادی در حدود 250 نانومتر در هر لایه به ارتفاع یک اتم ، حدود
یک میلیون اتم را در بردارند. در مقایسه یک جسم نانومتری با اندازه‌ای
حدود 10 نانومتر، هزار برابرکوچکتر از قطر یک موی انسان است و قطر هر
گلبول قرمز خون nm7000 و قطر هر مولکول آب برابر با nm3/0 است [1].
اهمیت مقیاس نانو در این است که در این مقیاس، مواد خواص کاملاً متفاوتی از
خود نشان می دهند. دو دلیل عمده برای متمایز شدن خواص مواد در مقیاس نانو
وجود دارد، اول افزایش قابل توجه سطح واحد جرم مواد است این ویژگی باعث
بهبود استحکام، خواص الکتریکی و افزایش واکنش پذیری مواد می گردد. برخی
مواد در مقیاس نانو واکنش پذیر هستند در حالیکه در مقیاس بزرگتر جزو مواد
خنثی محسوب می شوند. دلیل دوم آشکار شدن تاثیرات کوانتومی در این مقیاس
است، که باعث تغییر در خواص الکتریکی، اپتیکال و مغناطیسی مواد می شود.
مواد می توانند یک بعد (پوششها و لایه ها)، دو بعد (نانو سیم ها و نانو
تیوبها) و یا سه بعد (نانو ذرات) در مقیاس نانو داشته باشند.
خواص موجی
شکل (مکانیک کوانتومی) الکترونهای داخل ماده و اثر متقابل اتمها با
یکدیگر از جابجایی مواد در مقیاس نانومتر اثر می‌پذیرند. با تولید
ساختارهایی در مقیاس نانومتر، امکان کنترل خواص ذاتی مواد ازجمله دمای ذوب،
خواص مغناطیسی، ظرفیت بار و حتی رنگ مواد بدون تغییر در ترکیب شیمیایی
بوجود می‌آید. استفاده از این پتانسیل به محصولات و تکنولوژیهای جدیدی با
کارآیی بالا منتهی می‌شود که پیش از این میسر نبود. نظام سیستماتیک ماده در
مقیاس نانومتری، کلیدی برای سیستمهای بیولوژیکی است [2].
1-2 تعریف نانو تکنولوژی
نانو تکنولوژی محدوده ای
از تکنولوژی است که در این محدوده انسان می تواند انواع ترکیبات، آلیاژها،
وسایل و ابزارها به طور کلی، سیستم ها و سازه های گوناگون را در مقیاس
اتمی و مولکولی و در ابعاد نانومتری (یک میلیاردم متر) طراحی کرده و به
مرحله ساخت برساند. روش ساخت در اکثر موارد، بصورت جابجا نمودن اتم ها و
مولکل ها و قرار دادن آنها در موقعیت های مناسب می باشد. همچنین می توان
نانو تکنولوژی را بر اساس اجزا تشکیل دهنده این نامگذاری، یعنی (نانو) و
(تکنولوژی)، تعریف نمود. تکنولوژی در کل به معنی ساخت ابزارهای کاربردی با
استفاده از قوانین علمی می باشد؛ همانطور که گفته شد، یک نانومتر به معنی
یک میلیاردم متر است. محدوده ابعادی مورد بحث در نانو تکنولوژی عبارت است
از ابعادی بین 1 تا 100 نانومترمی باشد. اما این محدوده، بخش زیادی از
محدوده ابعادی علوم مختلف، از بلورشناسی با اشعه X گرفته تا فیزیک اتمی و
مباحث شیمی و… را شامل می شود، لذا برای مشخص کردن محدوده کاری فرض می
کنیم که نانو تکنولوژی تنها شامل ساخت و تولید در محدوده تعریف شده با
استفاده از وسایل مخصوص می باشد.
بطور خلاصه نانو تکنولوژی شامل
دستکاری مواد در مقیاس اتم ها بوده؛ که شامل قرار دادن اتم ها در جای خاص
خود می باشد و اجازه می دهد تا موادی سبکتر، محکم تر، ارزان تر، تمیزتر و
با دقت ابعادی بالاتر ساخته شوند. به زبان ساده تر می توان گفت که اجسام و
مواد نانومتری، تعداد زیاد ولی قابل شمارشی از اتم ها و مولکول ها را
دارا می باشند [3].
درباره نانو تکنولوزی بیشتر بدانیم:
نانوتکنولوژی
یکی از جدیدترین و مدرن ترین علومی است که امروزه در جهان مطرح است. عمر
این فناوری چیزی کمتر از 10 سال است، ولی محققان پیش بینی می کنند ظرف 5
سال آینده تحولات بسیار عظیمی در این زمینه صورت خواهد گرفت. دکتر سامر می
گوید: [3]
((نانوتکنولوژی یکی از فناوری هایی است که نسبت به سال های
ابتدایی تحقیقات صنعتی و دانشگاهی آن در مقایسه با سایر علوم بسیار بسیار
سریعتر دستخوش تغییرات و پیشرفت های فراوان شده است.))
دکتر تیمپ نیز در کتاب نانو تکنولوژی می نویسد: [3]
((نقشی که نانوتکنولوژی در توسعه پیشرفت بشر ایفا خواهد کرد بسیار بیشتر و
تأثیر گذارتر از نقشی است که مارکوپولو و سفرهایش به شرق در توسعه و
پیشرفت غرب ایفا نمود. چرا که مارکوپولو ذهنی خلاق و نگاهی دقیق و
موشکافانه داشت و تمام آنچه را که در طول سفر تا چین در نقاط مختلف می دید
به دقت یادداشت می کرد و الگو گرفتن از همان نوشته ها باعث شروع توسعه و
پیشرفت در غرب شد.))
از نظر تاریخی آنچه باعث ظهور نانوتکنولوژی شد،
کشف خاصیت نسبت سطح به حجم (A/V) بسیار بالای مواد با ساختار نانو بود.
این جرقه ای بود که به کشف خصوصیات منحصر به فرد و شگفت انگیز
نانوتکنولوژی منجر شد، چرا که این خاصیت ویژه (یعنی نسبت سطح به حجم زیاد)
باعث می شود تا مواد تولید شده با این روش دارای خصوصیاتی از قبیل وزن
بسیار کم، مقاومت و سختی بسیار بالا و هزینه های تولید بسیار پائین باشند.
درباره این خصوصیت جالب در قسمت ماهیت و ساختار توضیحات بیشتری ارائه شده
است.
وقتی گفته می شود نسبت (A/V) در اجسام با مقیاس نانو به مراتب
بیشتر از حالت عادی است، یعنی با تغییر در مقیاس اتمی (یا کوچکتر)، اجزاء
سازنده ی ماده به گونه ای در کنار هم قرار می گیرند که بیشترین سطح ممکن
را ایجاد کنند و چون این حالت در مقیاسی است که اندازه ها بسیار بسیار
کوچکند، به همان نسبت افزایش سطح بسیار بسیار زیاد می شود که نتیجه ی آن
هم اغلب سبکتر شدن ماده و خواهد بود، چرا که مثلاً وقتی gr 1 گرم از یک
جسم معمولی، سطحی برابر2 cm1 دارد(مقیاس ها فرضی اند)، در مقیاس نانو همان
gr 1 سطحی به مراتب بیشتر تولید می کند؛ مثلاً 2 cm10. پس اگر بتوان در
مقیاس نانو به غلط سطح را با عکس جرم متناسب دانست، به این معنی است که
وقتی در یک حجم ثابت سطح افزایش یابد، می توان آن را به صورت کاهش جرم
بیان کرده و نتیجه گرفت که نسبت m/V کوچک می شود و این هم یعنی کاهش چگالی
ماده که نتیجه آن سبک تر شدن ماده خواهد بود. حال به عنوان یک پیش فرض
برای اثبات ریاضی فرض کنید لوله ای توپر به طول cm1 در اختیار داریم. این
لوله دارای مساحت سطح معینی است، اگر این لوله را به 100 قسمت تقسیم کنیم،
آیا سطح موثر آن کاهش می یابد یا افزایش؟ اگر به 109 قسمت تقسیم شود
چطور؟
در ابتدای بررسی ویژگی (A/V) توصیه می شود منطق صرف ریاضی را
کنار گذاشته و آن را با مقداری استدلال و قوه ی تجسم در آمیزیم. می خواهیم
نسبت سطح به حجم در یک استوانه به قطر r و ارتفاع یک واحد (شکل 1-1) را
با n استوانه با همان قطر ولی به ارتفاع n/1 (شکل 1-2) مقایسه کنیم (اگر
این n استوانه به طول n/1 را در کنار هم قرار دهیم، یک استوانه با طول 1
بدست می آید).
برای مساحت و حجم استوانه داریم:
فهرست مطالب
فصل اول: فن آوری نانو
1-1 مقدمه 2
1-2 تعریف نانو تکنولوژی 3
1-3 نانو مواد 8
1-3-1 خواص نانو مواد 9
1-3-2 دسته بندی نانومواد 12
1-4 زیرساختارها درنانو تکنولوژی 17
1-5 مواد نانو بلوری 18
1-6 نانوذرات 19
1-7 نانو کامپوزیت ها 19
1-8 نانو کپسول ها 19
1-9 مواد نانو حفره ای 20
1-10 نانو الیاف 21
1-11 نانو سیم ها 22
1-12 فولرین ها 22
1-13 نانو لوله های کربنی 23
فصل دوم: فریت ها
2-1 مقدمه 26
2-1-1 تاریخچه… 26
2-1-2 خواص وکاربردها 27
2-2 سرامیکهای مغناطیسی چیستندوچه کاربردهایی دارند 27
2-3 ساختار اسپینلی 30
2-4 ساختار اسپینلی معکوس 31
2-5 چند نکته در مورد فریتها 31
فصل سوم: روش های ساخت فریت ها و دستگاه های اندازه گیری
3-1 روش تهیه نانو ذرات 36
3-1-1 روش فیزیکی 36
3-1-2 روش فیزیکی- شیمیایی 37
3-1-3 روش شیمیایی 37
3-1-3-1 همرسوبی شیمیایی 37
3-1-3-2 روش هیدروترمال 39
3-1-3-3 روش سل-ژل 40
3-1-3-4 روش مایسل معکوس 41
3-2 وسایل اندازه گیری نانو ذرات بکارگرفته شده دراین پایان نامه و شناسای آنها 43
3-2-1 میکروسکوپ الکترون روبشی(SEM(43
3-2-2 میکروسکوپ الکترون عبوری (TEM(44
3-2-3 دستگاه پراش اشعه ایکس(XRD(.45
فصل چهارم ساخت نانو ذرات فریتNi-Znبه روش هم رسوبی
4-1 مقدمه 49
4-2 ساخت نمونه هایی از نانو ذرات فریت Ni-Znبه روش هم رسوبی 51
4-2-1 تهیه نمونه (1) 52
4-2-2 تهیه نمونه (2) 55
4-2-3 تهیه نمونه (3) 57
4-2-4 تهیه نمونه (4) 59
4-2-5 تهیه نمونه (5). 65
4-3 ساخت نانو ذرات فریت Zn به روش همرسوبی 70
4-4 بیان مشکلات 71
4-5 پیشنهادات 72
4-6 نتیجه گیری 72
فهرست منابع
فهرست شکلها وجدولها
فصل اول:فن آوری نانو
شکل(1-1 6
شکل(1-2 6
شکل(1-3) تصویر شماتیکی نانوخوشه 14
شکل(1-4) تصویر شماتیکی نانو سیم 15
شکل(1-5) تصویر شماتیکی نانو لوله 15
فصل دوم: فریت ها
شکل(2-1) نمونه ای از فریت های تجاری 29
شکل(2-2) فریت های نرم تجاری 30
شکل(2-3)ساختار اسپینلی 30
فصل سوم: روش های ساخت فریت ها و دستگاه های اندازه گیری
شکل(3-1) تصویر الکترونیکی روبشی سطح یک فلز 43
شکل(3-2) نمودار شماتیکی اجزائ الکترونی روبشی 44
فصل چهارم ساخت نانو ذرات فریتNi-Znبه روش هم رسوبی
شکل (4-1) تصویری از دستگاه هموژونایزر و راکتور وسیرکولاتور 53
شکل (4-2) الگوی پراش نمونه(1 54
شکل (4-3) تصویری از دستگاهی با موتور کولر و راکتور و سیرکولاتور 55
شکل (4-4) الگوی پراش نمونه(2) قبل از حرارت دهی 55
شکل (4-5) الگوی پراش نمونه(2)بعد از حرارت دهی 56
شکل (4-6) مقایسه پیک های نمونه(2) قبل و بعد از حرارت دهی 56
شکل (4-7) تصویری از دستگاهی باهمزن مغناطیسی و راکتور 57
شکل (4-8)الگوی پراش نمونه (3 ) قبل از حرارت دهی 58
شکل (4-9)الگوی پراش نمونه (3) بعد از حرارت دهی 58
شکل (4- 10) مقایسه پیک های نمونه(3) قبل و بعداز حرارت دهی 59
شکل (4-11) الگوی پراش نمونه(4) قبل از حرارت دهی 61
شکل (4-12) الگوی پراش نمونه (4) بعد از حرارت دهی 61
شکل (4-13)SEM نمونه (4) قبل از حرارت دهی 62
شکل (4-14) SEM نمونه (4) قبل از حرارت دهی 62
شکل) 4-15)SEM نمونه (4) بعد از حرارت دهی 63
شکل(4-16) SEMنمونه (4) بعد از حرارت دهی 63
شکل(4-17TEM ( نمونه (4) بعد از حرارت دهی 64
شکل(4-18) TEM نمونه (4) بعد از حرارت دهی 64
شکل (4-19) الگوی پراش نمونه(5) قبل از حرارت دهی 66
شکل (4-20) الگوی پراش نمونه (5) بعد از حرارت دهی 67
شکل (4-21)SEM نمونه(5) قبل از حرارت دهی 67
شکل (4-22) SEM نمونه(5) قبل از حرارت دهی 68
شکل (4-23) SEM نمونه(5) بعد از حرارت دهی 68
شکل(4-24) SEM نمونه(5) بعد از حرارت دهی 69
شکل(4-25)الگوی پراش فریت روی
۳۰
مهر